Әйелдердің қылмыстық жауаптылығы мен жазалануының ерекшеліктері

ҚР ҚК 15-бабының 4-бөлігіне тоқталсақ,  барлық адамдар заңды бірдей сақтауға міндетті деп айтылады.  Яғни, "жынысына қарамастан" деген сөз бар.

Дегенмен, Қылмыстық кодекстің одан әрі баптары кейбір жерлерде қылмыскер әйелдерді жазалаудың ерекшеліктерін қарастырады. Бұл қайшылық емес, тек қажетті ескертпелер. Олар нақты жағдайларға байланысты.

Егер белгілі бір зұлымдық үшін қылмыстық жауапкершілік қарастырылса, әйелдер оны ерлермен тең дәрежеде тартады.

Кінәлі-жауап беруге міндетті.

Бірақ қылмыстық жаза - бұл басқа мәселе. Қылмыстық Кодекстің 40-бабында айыппұлдан бастап өлім жазасына дейінгі жазалардың түрлері көрсетілген. Олардың кейбіреулері әйелдерге мүлдем немесе белгілі бір жағдайларда қолданылмайды.

* Егер қылмыскер 63 жастан асқан болса, оны өлім жазасына немесе өмір бойы бас бостандығынан айыру мүмкін емес.

* Егер кінәлі әйел адам 58 жасқа толса, мәжбүрлі жұмыс ол үшін жаза бола алмайды.

• Егер әйел үш жасқа толмаған баланы (балаларды) тәрбиелеп өсірсе, міндетті түзеу немесе мәжбүрлеу жұмыстары тағайындалмайды.

*Он төрт жасқа толмаған балалардың аналарына қамауға алу қолданылмайды.

Қылмыстық заңмен сотталған жүкті әйелдерге жазасын өтеуді бір жылға дейінгі мерзімге  кейінге қалдыруға мүмкіндік берілді, бұл оған бала тууға және қолайлы жағдайларда оған қамқорлық жасауға мүмкіндік береді.

Кішкентай балалары бар сотталған әйелдерге сот жазаны орындауды бес жылға дейін, бірақ бала он төрт жасқа толғанға дейінгі мерзімге кейінге қалдыра алады.

Жазаны орындауды кейінге қалдыру мерзімі өткеннен кейін немесе бала қайтыс болған, не жүктілігі үзілген жағдайларда сот сотталған адамның мінез-құлқына қарай оны жазаны өтеуден босатуы немесе тағайындалған жазаны неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстыруы, не сотталған адамды жазаны өтеу үшін тиісті мекемеге жіберу туралы шешім қабылдауы мүмкін.

Сонымен бірге, жүкті әйелдерге және кішкентай балалары бар, жеке адамға қарсы ауыр немесе аса ауыр қылмыстар, террористік қылмыстар, экстремистік қылмыстар, қылмыстық топ құрамында жасалған қылмыстар, жас балаларға жыныстық тиіспеушілікке қарсы қылмыстарға қатысты сотталған әйелдерге жазаны өтеуді кейінге қалдыру мүмкін емес.

Осылайша, біздің еліміздің қылмыстық заңнамасында қылмыстық құқық бұзушылық жасаған әйелдерге гуманизм актісінің көрінісі үшін әртүрлі негіздер қарастырылған. Бірақ әйел – бұл ана, үй ошағының сақтаушысы. Сондықтан біз – олардың қылмыстық құқық бұзушылық жасау субъектілері болып табылмағанын қалаймыз. 

Қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық әскери сотының жетекші маманы А.Зейнулла