Аудио-бейне жазба - әділеттілікті қамтамасыз етудің бір жолы

Аудио-бейнежазбалар – бұл дыбыс пен бейнені бір уақытта жазып, сақтап, қайта ойнатуға мүмкіндік беретін технологиялық құралдар. Олар сот саласында, білім беру, мәдениет, өнер, ғылым және күнделікті өмірде кеңінен қолданылады. 

Аудио-бейнежазба рұқсатсыз таратылмайды. - Ол тек процестің қатысушыларына ғана қолжетімді болуы мүмкін. - Жазбалар арнайы серверлерде сақталады және сот архивіне тіркеледі.

Сот процесінде аудио-бейнежазбаны қолданудың құқықтық негізі Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі мен Қылмыстық іс жүргізу кодексінде сот отырысының барысын міндетті түрде аудио-бейнетіркеу туралы нақты талаптар бар. Мысалы: ҚР ҚІЖК (Қылмыстық іс жүргізу кодексі) 326-бабының талаптарына сәйкес, сот отырысы аудио-бейнежазбаға түсірілуі тиіс. Сотта аудио-бейнежазбаның негізгі функциялары:

1. Процестің дәл хронологиясын сақтау. Айыпталушының, адвокаттың, прокурордың және судьяның айтқандары толық жазылады. Бұл даулы жағдайларда нақты дәлел бола алады.
2. Құжаттарды сөзбе-сөз қайталау қажеттілігін жояды. Сот отырысының хатшысы толық стенограмма жазбайды, тек техникалық құралдарды тексеріп отырады.
3. Жауапкершілік пен тәртіпті күшейтеді. Соттағы әрбір тарап өз мінез-құлқын қадағалап отырады, себебі жазба қайта тыңдалып, бағалануы мүмкін.
4. Сот төрелігінің ашықтығын қамтамасыз етеді. Қоғам мен тараптар процеске сенім білдіре алады. Сот құжаттарымен байланыстыру* Аудио-бейнежазба сот үкімінен, қаулыдан немесе хаттамадан айырмашылық байқалса, тараптар бұл жазбаны *нақты дәлел* ретінде ұсынып, шешімге шағым түсіре алады.

Соттағы аудио-бейнежазбаның маңызы:

1. Процестің ашықтығы мен әділдігі. Аудио-бейнежазба сот процесінің қалай өткенін дәл және бұлжытпай тіркейді.
2. Құқық бұзушылықтың алдын алу. Соттағы барлық қатысушылар өз іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарайды, өйткені олардың сөзі мен әрекеті жазылып тұрады.
3. Апелляциялық және кассациялық істерде дәлел ретінде, егер бір тарап сот шешімімен келіспесе, бейнежазба істерді қайта қарағанда дәлел ретінде ұсынылады.
4. Тілдік теңдікке мүмкіндік береді. Сот процесі мемлекеттік тілде жүрсе де, аудармашы арқылы басқа тілдегі сөздер де жазылады. Бұл – азаматтардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді. *Қолданылатын құралдар* - *Бейнекамералар* – залдағы барлық әрекеттерді жазып тұрады - *Микрофондар* – айтылған әрбір сөздің жазылуын қамтамасыз етеді - *Жазба серверлері* – жазбаны сақтау үшін - *Мониторинг жүйелері* – сапаны бақылауға көмектеседі.

Сот жүйесінде қазіргі заманғы технологияларды енгізу және қолдану сот ісін жүргізуді жеңілдетеді, бюрократиялық кедергілерді жояды деп есептеймін.

БҚО қылмыстық істер жөніндегі мамандардырылған ауданаралық сотының жетекші маманы Г.Юсупова