«Мемлекеттік тіл – қызмет тілі»

Мемлекеттік тілдің кеңінен қолданылуы қоғамдағы өзекті мәселелердің бірі болғандықтан, тілдік мұраны сақтап, қоғамдық өмірдің барлық салаларында мемлекеттік тілдің қолданылуын қамтамасыз етіп, оның барынша дамуына қол жеткізу басты мақсат.

Осыған орай, мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың мемлекеттік тіл мәселесі бойынша қойылған талаптарын іске асыру, оның сот өндірісінде қолдану аясын кеңейтуге бағытталған іс-шараларды өткізу тапсырылған болатын.

Бүгінгі күні сот жүйесінде де мемлекеттік тілді қолдану үлесі күн санап артып келеді. Оған бірнеше фактор тікелей әсер етіп отыр.

Біріншіден, мемлекеттік тілде қабылданатын сот актілерінің қалыптасқан стандарттарға сәйкес болуы және судьялардың сот шешімдерін түсіндіру сапасының жоғарылауы.

Сот актілері мен құқықтық құжаттардың жұртшылыққа түсінікті, қарапайым тілмен жазылуына аса мән берілуде. Оған қоса, олардың құрылымының біркелкі, бірізді әрі бірыңғай болуына, мемлекеттік тілдегі терминдерді орынды қолдануына, қарама-қайшылықтарға жол берілмеуіне, әдеби тіл нормалары мен заң техникасының сақталуына, мәтіннің түсініктілігі мен мазмұнының толық ашылуына  байланысты талаптар күшейтілуде.

Сот актілерін мемлекеттік тілде қабылдай отырып, құқық терминдерімен ұштастыра білу өте маңызды. Себебі, қоғам әр қабылданған сот актісіне қарап, тұтастай сот жүйесінің қызметіне баға береді.       

Екіншіден, сот іс қағаздарының мемлекеттік тілде қызмет етуінің алғышарттарының бірі – сотқа талап арызды мемлекеттік тілде беру. Бұл бағытта, мемлекеттік тілде талап-арыздарды дайындау кезінде туындайтын сұрақтарды талқылау және оларды шешу арқылы мемлекеттік тілдің сот өндірісіндегі қолданылу үлесін арттыру, мекемелер арасында хат алмасуды толығымен мемлекеттік тілде жүргізуге бағдарлану мақсатында сотқа талап-арызбен жүгінетін мемлекеттік басқару органдары мен әскери бөлімдердің заңгерлерінің қатысуларымен ай сайынғы мерзімде іс-шаралар тұрақты түрде ұйымдастырылады.

 Қазіргі уақытта, аталған шаралар өзінің жемісті нәтижесін көрсетуде. Оған дәлел ретінде, өткен кезеңдермен салыстырғанда талап-арыздардың басым бөлігінің мемлекеттік тілде берілуін айта кетуге болады.

 Үшіншіден, сот жүйесінде қызмет ететін мамандардың мемлекеттік тілді еркін қолдану деңгейінің артуы. Сот жүйесінде мемлекеттік тілдің қолданылу аясын арттыру мақсатында мамандар арасында мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін жоғарылату бойынша оқу-әдістемелік шаралар үнемі өткізіліп  отырады.

Қорытындылай келе, Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі «Қазақстан Республикасындағы тiл туралы» №151 Заңының 4-бабында, мемлекеттiк тiл - мемлекеттiң бүкiл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттiк басқару, заң шығару, сот iсiн жүргiзу және iс қағаздарын жүргiзу тiлi, - деп көрсетілген. Сондықтан да сот алдында сот төрелігін сапалы атқару, әділ шешім шығару, қоғам талабына сай үнемі жетілуімен қатар, мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейтіп, мәртебесін арттыру баршамызға міндет.

Ақтөбе гарнизоны әскери сотының

сот приставы Нұрбол Қыдырғали