Соттағы татуласу рәсімдері

       Қазақстанда «Медиация туралы» Заңы енгізілген күннен бастап медиация институттарын дамыту, оны халыққа жүйелі түрде насихаттау жұмыстары жалғасып келеді. Медиация екі не одан да көп мүдделі емес үшінші тараптың даулы және жанжалды жағдайларда келісім іздеуіне ықпал етуін білдіреді. Яғни соттан тыс дауларды реттеу тәсілі, ол ерікті түрде тараптардың екі жаққа тиімді жағын қарастырып, дауды шешу болып табылады.

     Дауды шешу үшін делдалдарға жүгіну соңғы уақытта ойлап табылған құбылыс емес, мұның тарихи және мәдени түп тамыры тереңде жатыр. Зерттеушілердің болжауы бойынша, дауды мұндай тәсілмен реттеу мемлекеттік сот төрелігіне әкелді және қоғаммен бірге пайда болды, онда әлеуметтік жанжалдарды қоғамның беделді азаматтары шешіп отырған. Қазақ даласында болған билер институты да татуласу рәсімдерін өткізудің айқын мысалы болып табылады, себебі ең басты мақсат - дауласқан тараптарды татуластыру және келтірген залалдың орнын толтыру болды.

      Жаңақала аудандық сотында медиация тәртібі отбасы-тұрмыстық қатынастар аясындағы әкімшілік, азаматтық, ішінара қылмыстық істерді қарау барысында қолданылады.  Бұл тәртіппен отбасылық жанжалдарды шешудің маңызы зор. Өйткені отбасылық дау-дамайға қатысты ең жиі кездесетін ажырасу фактілерінің алдын алу немесе ерлі-зайыптылар ажырасқан кезде ортадағы баланың тағдыры үшін екі тараптың арасында ортақ мәміленің орнатылуы айрықша маңызға ие.

      Медиацияның соттан айырмашылығы – онда ұтқан, ұтылған деген тарап жоқ, себебі олар екі жаққа қолайлы мәмілеге келуі керек. Бұл тәртіптің дамуы соттардың әр түрлі тұрмыстық істерден алыстап, ірі және мемлекеттік маңызы бар даулармен мақсатты түрде шұғылдануына мүмкіндік береді.

      Медиация тәртібі дауды қысқа мерзімде шешуде өтімді тәсіл және соттан тыс медиацияны дамыту үшін бетке ұстар үлгі болып табылады.

Г.Шуйншкалиева, Жаңақала аудандық сот кеңсесінің бас маманы.