Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте!

Қадыр Мырза Әли атамыздың «Ана тілің – арың бұл, Ұятың боп тұр бетте. Өзге тілдің бәрін біл, Өз тіліңді құрметте» деп өлең жолдарында айтылғандай, ана тілі - халықтың болмысы, тарихы және тағдыры. Ұлттың ұлт болып сақталуы тілдің ұмытылмауына, ұрпақтан - ұрпаққа үздіксіз жалғасуына байланысты.

Еліміздің тәуелсіздігін айқындайтын негізгі конституциялық құқық белгілерінің бірі - мемлекеттік тіл. Қазақстан егемен ел болғалы Елбасының тікелей бастамасымен қазақ тілін дамытуды қолға алды. Мемлекет басшысы Қ.К.Тоқаев мемлекеттік тіл мәселесіне айрықша тоқталып, барша қазақстандықтарға, оның ішінде қазақ тілін жетік меңгермеген отандастарымызға «Жастар ағылшын немесе басқа да тілдерді аз уақытта меңгеріп алады, ал қазақ тілін үйренгісі келген адам оны әлдеқашан біліп шығар еді. Халқымызда «Ештен кеш жақсы» деген сөз бар. Ең бастысы, ынта болуы керек»,- деген үндеу тастаған болатын.

Қазіргі таңда елімізде мемлекеттік тілдің жағдайы қуантарлық емес, оның ішінде кейбір сот қызметінде де кездесіп жатады. Кейбір соттарда мемлекеттік тілде қаралатын істердің көлемі аз. Оның себебі сотқа жүгінген кейбір азаматтар арыз - шағымдарын және тағы басқа да құжаттарын орыс тілінде «Сот кабинеті» электрондық акпараттық сервисі арқылы жолдағаны және сот процесінің қай тілде өтуі шағымданушының өз еркінде екендігі. Сонымен қатар, арыздың ресми тілде жазылуына кейде қазақша дұрыс білмейтін тергеуші, адвокаттардың әсері де болып жатады.

Мұғалжар аудандық сотында барлық шығыс және ішкі құжаттар, мемлекеттік мекемелермен хат алмасу мемлекеттік тілде жүріп жатыр. Статистикалық мәліметке сүйенер болсақ, 2021 жылдың 1-тоқсанында соттағы жалпы құжаттар айналымының саны 3044 болса, оның ішінде мемлекеттік тілде 2785, яғни 92% құрап отыр, қаралған істердің саны 546 болса, оның ішінде мемлекеттік тілде жүргізілгені 488, яғни 90% құрап отыр.  

Мемлекеттік тілдің мерейін асыру мақсатында мемлекеттік орғандарда оның ішінде сот қызметінде қажырлы жұмыстар атқарылып келеді. Мәселен, кейбір соттарда қазақ тілін қолдану аясын кеңейту мақсатында көптеген игі шаралар өтіп жатыр. Айтар болсақ, біздің сот тарапынан да қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту және мемлекеттік тілдің дамуына кедергі келтіретін мәселелерді талқылау бойынша дөңгелек үстелдер, семинар сабақтары, мемлекеттік мекемелер арасында түсіндіру жұмыстары ұйымдастырылып отырады. Мәселен, жақында Мұғалжар аудандық сотының бас маман - сот отырысының хатшысы  А.Тулебаева «Мемлекеттік тіл - қызмет тілі» тақырыбында мемлекеттік мекемелері өкілдерінің қатысуымен  «WhatsApp» мобильдік қосымшасы арқылы дәріс оқыды. Баяндамасында сот маманы мемлекеттік тілдің мәртебесін, бүгінгі күнгі қолдану жағдайын, соның ішінде сот жүйесінде мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру, қолдану аясын кеңейту жөнінде жүргізіліп жатқан шаралар туралы баяндады. 

Мақаламды аяқтай келе, еліміздің әрбір азаматы ана тілін ардақтап, өзге тілді құрметтеуі керек. 

Мұғалжар аудандық сотының бас маманы А.Шекенова