Құпия чаттар, код-парольдер, екі факторлы сәйкестендіру: Telegram-да қарым-қатынасты қалай қауіпсіз етуге болады

Telegram тағы да әлемдегі ең көп жүктелетін топ-5 қосымшаның қатарына енді. 2022 жылы қосымшаны жүктеу саны 100 миллионнан асты. Осыдан үш жыл бұрын Қазақстанда Telegram белсенді қолданушыларының саны шамамен 2 332 577 адамды құрады.  Соңғы уақытта мессенджер қарқынды дамып келеді, өйткені онда сіз соңғы жаңалықтарды біліп қана қоймай, бейнелер көре аласыз, музыка тыңдай аласыз, сонымен қатар қауіпсіз қарым-қатынас пен ақпарат алмасу үшін бірқатар мүмкіндіктерді пайдалана аласыз. «Kaspersky»-дің Орталық Азиядағы коммерциялық директоры Валерий Зубанов құпия чаттарды қалай қосу, код-парольдерді, екі факторлы сәйкестендіруді қалай қолдану туралы айтып берді.

Валерий Зубановтың айтуынша, өтпелі немесе аяқталған шифрлау қолданылатын мессенджердер ең қауіпсіз деп саналады. Бұл хабарламалар жіберушінің құрылғысында шифрланатынын және тек адресаттың құрылғысында шифрі алып тасталатынын білдіреді, яғни бүкіл жол шифрланған түрде өтеді.

Telegram-да өтпелі шифрлау қол жетімді, бірақ тек құпия чаттарда, әдеттегі чат режимінде хат алмасу шифрланбайды. Құпия чатты қосу өте оңай, бірақ бұл тек мобильді құрылғыларда мүмкін екенін білу керек. Telegram олардың мазмұнына қол жеткізе алмайды, ол жолда қандай да бір серверге кірмейді және Telegram серверлерінде сақталмайды. Құпия чаттар тек хат алмасуға қатысушылардың құрылғыларында сақталады-нәтижесінде оларға үшінші құрылғыдан кіруге болмайды. Сонымен қатар, олар Telegram-нан шыққан кезде және қолданбаны жойған кезде жоғалады.

Құпия чаттар: қалай қосуға болады?

Құпия чаттар iOS, Android және macOS қосымшаларында қол жетімді. Windows және Linux операциялық жүйелеріне арналған Telegram нұсқаларында өтпелі шифрлау қарастырылмаған. Бір әңгімелесушімен бірнеше құпия чаттар болуы мүмкін. Алайда Telegram-дағы топтық чаттар құпия бола алмайды.

Құпия чат құру үшін Сіз әңгімелесушінің профилін ашып, үш нүктесі бар түймені басуыңыз керек (кейбір құрылғыларда «Тағы» деген жазуы бар) және «Құпия чатты бастау» тармағын таңдаңыз. Сондай-ақ, жіберілген хабарламалар автоматты түрде жойылатын уақытты таңдау үшін «Таймер бойынша жою» функциясын қосуға болады. Мұны істеу үшін хабарлама енгізу тақтасындағы сағат белгішесін басу қажет. Хабарламаларды автоматты түрде жою сіздің әңгімелесушіңізге скриншоттар түсіруге кедергі болмайды, бірақ бұл жағдайда чатта бұл туралы хабарлама пайда болады. Алайда, ерекше жағдайлар да бар: егер қолданушы macOS-та скриншотты түсірсе, онда бұл туралы хабарлама келмейді.

Telegram-да тағы қандай қауіпсіздік теңшелімдері бар

Telegram-да бағдарламаның кез-келген нұсқасында қосуға болатын теңшелімдер бар. Бұл қосымшаға кіруді бұғаттау және екі факторлы сәйкестендіру мүмкіндігі.

Telegram-да қосымшаның өзіне кіруді жабу мүмкіндігі бар. Бұл құрылғы құлыптан босатылып, қараусыз қалған жағдайда мессенджердегі хат-хабарларды көзден жасырады. Ол үшін «Құпиялылық» бөлімінде Код-пароль  (Turn on local passcode) тармағын таңдап, «Қосу» түймесін басып, пин-кодты ойлап тауып, оны растау керек. Код бойынша кіру автоматты түрде іске қосылу үшін таймерді орнатуға болады, мысалы, бес минуттан кейін. Бұл дегеніміз, егер смартфонның иесі қосымшаны бес минуттан артық пайдаланбаса, келесі жолы бағдарламаға тек код-пароль арқылы кіретін болады. Оны өзгерту үшін «Код-парольд өзгерту» батырмасын басып, ағымдағы парольді енгізіп, жаңасын екі рет енгізу керек. Код-парольдің орнына, егер құрылғы мүмкіндік берсе, саусақ ізі немесе бетті тану (Face ID) арқылы кіру опциясын таңдауға болады.

Код-парольді қосқаннан кейін терезенің жоғарғы жағында, чаттар тізімінің үстінде құлып түрінде белгіше пайда болады. Егер сіз мессенджерді қолмен бұғаттағыңыз келсе, оны басуға болады. Егер қандай да бір себептермен сіз код-парольден бас тартқыңыз келсе, мұны «Код-пароль» тармағынан құсбелгіні алып тастау арқылы жасауға болады.

Қауіпсіздіктің тағы бір пайдалы теңшелімі-екі сатылы сәйкестендіру. Оны да «Құпиялылық» (Privacy and Security) бөлімінде қосуға болады. Қорғаудың бұл әдісі жаңа, бейтаныс құрылғыдан мессенджерге кіру әрекеттері тіркелген жағдайда қолданылады. Ол үшін «Құпиялылық» бөлімінде «Екі сатылы сәйкестендіру» (Android-де) немесе «Бұлтты пароль» (iOS-та) тармағын таңдап, сенімді пароль жасау керек. Telegram — дағы есептік жазбаға кіру үшін жеке басын растаудың бірінші кезеңі-SMS-ке жіберілген бір реттік код, екіншісі-теңшелімдерде орнатылуы керек пароль. Бұл пароль сирек қажет болатындығын есте ұстаған жөн, бірақ егер сіз оны ұмытып кетсеңіз, тіркелгіні қалпына келтіру үшін есептік жазбаны қалпына келтіруге тура келеді және ол үшін есептік жазбаны толығымен жоюға өтініш жіберіп, содан кейін жеті күн күту қажет. Бір аптадан кейін есептік жазба жойылады (барлық контактілермен, «бұлтты» чаттармен және арналарға жазылымдармен) және сол телефон нөміріне жаңа, толығымен бос есептік жазба жасауға болады. Көптеген күрделі парольдерді есте сақтауда қиындықтар болмас үшін арнайы сақтау орындарын — пароль менеджерлерін пайдалануға болады.

Ешқандай интернет қызметі немесе қосымшасы толығымен қауіпсіз деп аталмайды, бірақ құпиялылық параметрлері деректерді ағып кетуден немесе зиянды пайдаланудан қорғаудың ең жоғары деңгейін қамтамасыз етуге көмектеседі.