Kaspersky»: Қазақстан цифрлық тыңшылыққа тап болған пайдаланушылар саны бойынша үшінші орында тұр

«Kaspersky» мәліметтері бойынша, 2021 жылы әлемнің 185 елінде 32 694 қолданушы сталкерлік БҚ көмегімен цифрлық тыңшылықтың құрбаны болды. Шығыс Еуропада (Еуропалық Одақ елдерінен басқа), Ресейде және Орталық Азияда осы кезеңде зардап шеккендердің жалпы саны 9207 адамды құрады. Алғашқы үштікке Ресей (7541), Украина (490) және Қазақстан (461) кірді.

Сталкерлік БҚ - бұл көптеген елдерде иесінің рұқсатынсыз құрылғыда пайдалану құқық бұзушылық болып табылатын және заңмен қудаланатың тыңшылыққа арналған бағдарламалар. Осындай бағдарламалардың көмегімен адамдар басқалардың жеке өмірін жасырын қадағалайды, олардың көмегімен жәбірленушінің мобильді құрылғысының орналасқан жерін, браузер тарихын, мәтіндік хабарларды, әлеуметтік желілердегі чаттарды, фотосуреттерді қоса алғанда, жеке деректердің үлкен көлеміне қол жеткізуге болады.

Сталкерлік БҚ жария етуге заңмен тыйым салынбаған, бірақ оны иесінің рұқсатынсыз басқа біреудің құрылғысында пайдалануға болмайды. Көптеген елдерде нақты заңнамалық шектеулердің болмауы осы бағдарламалардың таралуына ықпал етеді.

Айтпақшы, «Kaspersky»-дің* сауалнамасына сәйкес, бүкіл әлемдегі пайдаланушылардың 70% - ы серіктестеріне цифрлық тыңшылық жүргізуді қолайсыз деп санайды. Белгілі бір жағдайларда бақылауға мүмкіндік беретіндердің 63% — ы қауіпсіздік мақсатында серіктестерді қадағалайтын еді, 64% - ы опасыздық жасады деген күдікпен, ал 50% - ы серіктестердің заңсыз әрекеттері туралы білсе, бұған барар еді.       Респонденттердің 15% — ы серіктестің мониторинг қосымшасын орнатуды талап еткенін, ал олардың 34% - ы сол адамның физикалық және/немесе ауызша зорлық-зомбылыққа ұшырағанын растады.

«Иесінің рұқсатынсыз мобильді құрылғыда сталкерлік БҚ қолдану қаупін болдырмаудың техникалық мүмкіндігі бар екенін атап кеткен жөн. Ең алғашқы қадам — күрделі парольдерді пайдалану және бұл ұсыныс қаншалықты қарапайым болып көрінсе де оларды басқалармен бөліспеу, — дейді «Kaspersky»-дің Орталық Азиядағы коммерциялық директоры Валерий Зубанов. «Сонымен қатар, смартфонға қорғаныс шешімін орнатуға болады, ол пайдаланушыға тек осы қалаусыз бағдарламалық қамтудың ғана емес, сонымен қатар кез-келген басқа бағдарламалық қамтудың пайда болуы, айқындайды және ол туралы хабарлайды».

Егер пайдаланушы бағдарламаның осы түріне тап болса және оның құрылғысында біреу сталкерлік БҚ орнатқан деп күдіктенсе, «Kaspersky» келесі қауіпсіздік шараларын сақтауды ұсынады:

• егер шпиондық бағдарлама жеке құрылғыда табылса, оны жоюға асықпаңыз, өйткені егер тыңшылықты жүргізіп жатқан адам оны байқаса, оның оған қалай жауап беретінін болжау мүмкін емес;
• қорғау стратегиясын жоспарлау үшін үйдегі зорлық-зомбылық құрбандарына қолдау көрсететін құқық қорғау органдарымен және ұйымдармен байланысыңыз (бірқатар елдердегі осындай ұйымдардың тізімін stopstalkerware.org сайтынан табуға болады);
• сталкерлік БҚ қарсы күрес жөніндегі коалицияның қорғаныс жолдары туралы бейнесін қараңыз;
• Коалиция сайтындағы материалдармен танысыңыз, сталкерлік БҚ табуға, жоюға және соқтығысуға жол бермеуге арналған парақша бар;
• құрылғыда сталкерлік БҚ орнатылғанын анықтау үшін Android-ке арналған Kaspersky Internet Security сияқты арнайы шешімдерді қолданыңыз.

* 2019 жылдың қарашасында сталкер БҚ-ға қарсы коалицияның құрылғанына бір жыл толуына арналған сауалнаманы 2021 жылдың қыркүйегінде «Kaspersky»-дің тапсырысы бойынша Sapio Research жүргізді. Оған 21 елде, соның ішінде Қазақстанда 21 000-нан астам адам қатысты.