Гүлнұр Идигеева, ҰАТ үйлестіру кеңесінің мүшесі «Ересектерге арналған әлеуметтік орталықтардағы бұзушылықтар тұрмыстық жағдайға, медициналық көмекке және киімге қатысты»

ҰАТ Үйлестіру кеңесінің мүшесі Гүлнұр Идигеева Ұлттық алдын алу тетігінің (ҰАТ) 2019-2020 жылдарға арналған жинақтаған баяндамасын таныстыру барысында еліміздің медициналық-әлеуметтік мекемелерінде қазақстандық ересек азаматтар қандай қиындықтарға тап болатыны туралы атап өтті.

Өз баяндамасында Гүлнұр Идигеева ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрлігіне қарасты жабық үлгідегі мекемелерге барған кезде мониторингтік топтардың қатысушылары анықтаған мәселелерге назар аударды.

Мәселен, 2019 жылы ҰАТ топтары тиісті мекемелерге 37 рет барды.

«Барған мекемелерге жасалған жалпы талдаудан еліміздің көптеген облыстарында қызмет алушылардың тұруы үшін жақсы жағдайлар жасалған деген қорытынды жасауға болады. Сонымен қатар, медициналық қамтамасыз етуге, киімге, санитарлық-гигиеналық керек-жарақтарға, ғимараттардың техникалық жарамдылығына, сондай-ақ палаталарда тұрудың тұрмыстық жағдайларына қатысты бұзушылықтар бар», - деді Гүлнұр Идигеева.

Гүлнұр Идигеева өткен ғасырдың 60-70-ші жылдары салынған А типті (бейімделген) ғимараттарда орналасқан бес орталықты мысал ретінде келтірді.

«Сонымен қатар, Ақтөбе облысын атап өткім келеді, онда орталықтар өздері орналасқан ғимараттардың ескіруі мен қараусыздығынан амалсыздық әсерін береді. Дәліздер, палаталар, дәретханалар мен монша бөлмелері онда тұратын адамдарды қанағаттандырмайды», - деді өз сөзіндеГүлнұр Идигеева.

Кейін Гүлнұр Идигеева осындай мекемелерде сатып алынатын медициналық бұйымдардың аздығы мәселесіне тоқталды. Оның айтуынша, мониторингтік топтардың көптеген қатысушылары сатып алынатын дәрі-дәрмектердің тізіміне тек кейбір дәрі-дәрмектер кіретінін, алайда қызмет алушыларға көзілдірік пен басқа да медициналық мақсаттағы бұйымдар қажет екенін атап өтті.

«Мысалы, әкімшілік тұрғындар мен қамқоршылар үшін бірдей көзілдірік сатып ала алмайтын жағдайлар жиі кездеседі. Сондықтан бұл тізімдерді кеңейту қажет. Бұл тез тозатын киім заттарына да, берілетін санитарлық-гигиеналық керек-жарақтардың қатарына да қатысты», - дейді Гүлнұр Идигеева.

2020 жылға арналған мониторингтік барулардың нәтижелеріне тоқтала келе, Гүлнұр Едигеева мамандандырылған орталықтар орналасқан ғимараттардың техникалық жарамдылығымен байланысты проблемалар әлі де алдыңғы қатарда екенін хабарлады.

«Бірнеше мекемеде күрделі жөндеу үшін қаражат бөлу мәселесі сақталуда, сондай-ақ көптеген орталықтарда паллиативті күтім жасайтын палаталар жоқ. Әдетте, әкімшілік қызметкерлері мұндай жағдайда қаржыландыру жоқ деп айтады», - деді Гүлнұр Идигеева.

Сонымен қатар, оның айтуынша, медициналық персоналдың жетіспеушілігі жиі ескертулерге себеп болады.

«Кіші медициналық қызметкерлер мен тар мамандар жеткіліксіз. Бұл мәселе біз барған мекемелердің көпшілігіне тән. Мұндай орталықтардың басшылығы медициналық қызметкерлерді фармакотерапия және дәлелді медицина бөлігінде оқытуға тұрақты түрде жіберуі керек», - деп қорытындылады Гүлнұр Идигеева.

Естеріңізге сала кетейік, ҰАТ азаптауды және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерін анықтау және алдын алу мақсатында жабық мемлекеттік мекемелерге қоғамдық бақылаудың бір түрі.

ҰАТ жұмысына тартылған сарапшылардың міндеті – адамдарды қоғамнан оқшаулау орындарына тұрақты бару және олардағы адамдардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуына мониторинг жүргізу. 2020 жыл Қазақстанда ҰАТ қызметінің жеті жылдық кезеңінің тиімділігін атап өтті, оны ҚР Үкіметінің, БҰҰ Даму және басқа да халықаралық ұйымдардың қолдауымен Адам құқықтары жөніндегі Уәкіл кеңсесі үйлестіреді.

ҰАТ қатысушылары баратын мекемелерге түрмелер, тергеу изоляторлары, полиция учаскелері, наркологиялық диспансерлер, жетім балаларға арналған Денсаулық сақтау ұйымдары және т.б. кіреді.

2019-2020 жылдары ҰАТ қатысушылары Қазақстандағы жабық мекемелердің барлық түрлерін қамтитын 1012 алдын ала баруларды өткізді.