«Гендерлік теңдік»

         Гендерлік теңдік-бұл біздің заманымыздың маңызды міндеттерінің бірі. Әйелдер мен қыздар ғаламшар халқының жартысын құрайды, бұл адамзат әлеуетінің жартысына тең. Гендерлік теңдік, адамның маңызды құқықтарының бірі, тұрақты даму негізінде адам әлеуетін толық іске асыруда бейбітшілік пен келісімді қамтамасыз ету ісінде басты рөл атқарады. Әйелдерді қоғам өміріне тарту өнімділіктің өсуін және экономикалық өсуді қамтамасыз ететіні дәлелденген. Өкінішке орай, адамзат ерлер мен әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктері тұрғысынан толық теңдігіне қол жеткізу үшін ұзақ жолдан өту керек. Гендерлік зорлық-зомбылықты оның барлық көріністерінде жою, әйелдер мен қыздардың, ерлер мен ер балалардың білімге, денсаулық сақтауға, экономикалық ресурстарға тең қол жеткізуін қамтамасыз ету және саяси өмірге қатысу үшін тең мүмкіндіктер жасау өте маңызды. Сондай-ақ юұл жалпы жұмысқа орналастыру және басшылық лауазымдарға орналасу мүмкіндіктеріне де қатысты.        
         Қазақстан Республикасының Ата заңының 14-бабы 2-тармағында: «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды» делінген.            
         Гендерлік теңсіздік проблемасы көптеген елдердің, діндердің, ұлт пен мәдениеттің көпшілігінде тараған. Сондықтан мемлекеттік саясаттың маңызды басымдықтарының бірі ана мен баланы қорғау, әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту мәселелері болып табылады.      
         Қарапайым сөзбен гендерлік теңдік - бұл барлық әйелдер мен ерлер, қыздар мен ұлдар құқықтарының теңдігі.       
         Ерлер мен әйелдердің теңдігін қамтамасыз ету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:       
         - гендерлік саясат саласындағы заңнаманы жетілдіру және оны халықаралық стандарттарға сәйкестендіру;                
         - материалдық активтерге (жер, мүлік, кәсіпорындар) ие әйелдердің үлесін арттыру үшін жағдайларды қамтамасыз ету;
         - еңбек нарығына, қаржы және басқа ресурстарға тең қол жеткізу арқылы әйелдердің экономикаға қатысуын кеңейту;   
         - әйелдер кәсіпкерлігін дамыту тетіктері арқылы ауылдық жерлердегі әйелдерге қолдау көрсету; 
         - гендерлік саясатты іске асыру бойынша орталық және жергілікті билік органдарының іс-қимылдарын тиімді жоспарлау және үйлестіру үшін жағдайлар жасау;       
         - ерлер мен әйелдердің орташа еңбекақысындағы гендерлік алшақтықты қысқартуға ықпал ететін жағдайларды қамтамасыз ету;  
         - бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге әйелдердің қатысуын кеңейту. 
         Көптеген мемлекеттерде әйелдер құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету үшін заңнамаға тиісті өзгерістер енгізу міндеті тұр.        
         Гендерлік теңсіздік экономикалық және саяси салаларда да сақталып отыр. Көптеген жылдар бойы бүкіл әлемдегі еңбек нарығында әйелдер бұрынғыдай, орташа есеппен ерлерден шамамен 24 пайызға аз табыс табады. 8 наурыз-Халықаралық әйелдер күні. Бұл күні Ұлттық шекараларға немесе этникалық, тілдік, мәдени, экономикалық және саяси айырмашылықтарға қарамастан әйелдердің жетістіктері байқалады.                 Халықаралық әйелдер күнін өткізу идеясы алғаш рет ХХ ғасырдың басында пайда болды, өнеркәсіптік дамыған әлем экспансия мен күйзеліс, демографиялық бум және радикалды идеологиялардың пайда болу кезеңін бастан кешірді.    
                Гендер туғаннан бастап беріледі (ер балаларға арналған көгілдір түс, қыздарға арналған қызғылт; ер балаларға арналған машинкалар мен сарбаздар, қыздарға арналған қуыршақтар) және қоғам мүшелеріне өмір бойы ілесіп жүреді. "Ерлер" стандартты моделі "отбасы басшысы, негізгі өндіруші", әйел - "мінсіз ана, ошақты сақтаушы".        
         Әлемнің бірде-бір елі толық гендерлік теңдікке қол жеткізген жоқ. Осы көрсеткіш бойынша Исландия мемлекеті оң көрсеткіштер көрсетуде, одан кейін Норвегия, Финляндия, Руанда және Швеция. Алғашқы ондыққа Никарагуа, Словения, Ирландия, Жаңа Зеландия және Филиппин кіреді.
        

Қылмыстық істер жөніндегі

 мамандандырылған ауданаралық

 әскери сотының жетекші маманы

Д. Мұхамеджан