Медиация дауларды балама түрде шешу жолы

Қазақстан Республикасының "Медиация туралы" Заңы елімізде дауларды шешудің жаңа бастамалы түрін бекітіп, республикада дауларды соттан тыс  реттеу институты енгізілді.

Медиацияны қолдану аясын кеңейту үшін ол жөніндегі насихат жұмысын қолға алу қажет. Медиация сөзін азаматтар көп жағдайда жете түсіне бермейді. "Медиация" латыннның "медиагере" -" бітімгершілікке жүру" сөзінен алынған. Медиациға жүгіну үшін тараптар медиацияның не екенін білуі тиіс. Бітімге келу үшін оларды бітістіретін тұлға болуы қажет. Ол - медиатор.

Медиаторлардың кім екенін, қай жерде орналасқанын, олармен қалай хабарласу мүмкіндігі туралы қолжетімді мағлұматты болу керек.

Медиаторлар тараптардың еркімен дауларға араласып, оларды бітімге келтіруде.  Медиация заңы қабылданар алдында шетелдің, Америка, батыс елдеріндегі медиация институттарын зерттей отырып қабылданады. Дегенмен, өз  тарихымызға көз жүгірте отырып, медиацияның яғни бітімгерліктің қазақ билерінің кеңінен пайдаланған билік құралы екендігі айқындалады. Тараптарды табыстырып, екі жақты ұтымды жағдайға келтіре білген.

2016 жылы қолданысқа енгізілген Қазақстан Республикасының Азаматтық Процестік кодексіне татуласу рәсімдері бөлек тарау ретінде бекітілді. Осы кодекстің 174 бабының тәртібі бойынша сот тараптардың татуласуы үшін шаралар қолданады, дауды процестің барлық сатыларында реттеуде оларға жәрдемдесетіні көрсетілген. Іс жүргізу заңының жаңадан енгізіліп бекітілген өзгерістері бойынша бірінші сатыдағы сотта медиацияны өткізу үшін басқа судьяға беріледі. Тараптардың өтініш хаты бойынша медиацияны іс жүргізуінде іс жатқан судья өткізуі мүмкін. Осыған сәйкес республиканың барлық судьяларымен медиация тәртібімен  дауды реттеу бағытында олардың кәсіби - біліктіліктіліктерңн арттыру шаралары қолданылады. Медиацияны аппеляциялық сатыдағы сотта өткізуі үшін іс әдетте соттың алқалы құрамындағы судьялардың біреуіне беріледі.

        Медиация сотта "Медиация туралы" Қазақстан Республикасының Заңына және Қазақстан Республикасының Азаматтық процесстік кодексінде белгіленген ерекшеліктерге сәйкес өткізіледі. Сот тараптардың өтініщ хаты бойынша медиация рәсімін белгіленген мерзім шегінде кейінге қалдыруға және егер басқа тұлғалардың  қатысуы дауды реттеуіне ықпал етсе, оларды медиацияға шықыруға құқылы.

        Егер дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісім сот актісін орындау сатысында жасалса, ол сот актісінің орындалатын орны бойынша бірінші сатыдағы сотқа немесе көрсетілген сот актісін қабылдаған сотқа бекітуге ұсынылады.

        Процесті кодексінің бұл ерекшеліектері медиацияның іс жүргізудің барлық сатысында өткізуге мүмкіндік береді. Медиацияның мемлекет және ең маңыздысы халық үшін жағымды жақтары көп болғандықтан соңғы реформалары оны дамытуға бағытталған. "Медиация туралы" заңының қолдануы өркениет көшіне бет түзеген біздің қоғамымызда оң өзгерістердің жүзеге асыралып жатқандығының айқын көрінісі екендігінің айғағы. 

Ақмола гарнизоны әскери сотының

Бас маман сот отырысының хатшысы

М.Ибраева