Сот шешiмiн немесе өзге де сот актiсiн және атқарушылық құжаттады орындамағаны үшін жауапкершілік

Сот үкiмiн, сот шешiмiн немесе өзге де сот актiсiн және атқарушылық құжаттар көп жағдайда орындалмай жатады. Орындамағаны үшін  борышкерді жауапқа тарту көзделген. Аталған норма  аттқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының  мәртебесі туралы  ҚР Заңының 125 б.,т.1 көзделген.

Борышкер сот үкiмiн, сот шешiмiн немесе өзге де сот актiсiн және атқарушылық құжатты орындамауы, әкімшілік не қылмыстық жауаптылыққа  тартылады 2017-жылғы 28 желтоқсандағы  ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 669 бабына сәйкес. Егерде  борышкердің сот актісін оның белгілі бір бөлігінде не толық көлемде орындауға нақты мүмкіндігінің болмауы адамды әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылыққа тарту мүмкіндігін жояды.

Сот шешімдерін, үкімдері мен өзге де қаулыларының Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші болады. Аталған нормаға қол жеткізу үшін ҚР Жоғарғы Сотының 2013 жылғы 19 желтоқсандаңы №12 нормативтік қаулы қабылданған болатын

Борышкелерді  әкiмшiлiк жауапқа тартылуы үшін   келесі шарттар сақталуы керек:

• Сот шешімі заңды күшіне еңген  бар болса
• Борышкерден қарыз өндіріп алу туралы атқарушылық құжат сот орындаушысының өндірісінде болса
• Сот шешімің орындалмауы бойынша борышкер ешқандай іс-әрекет жасамаса. 

Борышкер сот актісінің уақытында орындалуына кедергі келтіретін әрекеттер (сот орындаушысына келуден жалтару, жұмыс орны мен тұратын жерінің өзгергені туралы хабарламау, сот орындаушысының талаптарын орындамау, сот орындаушысының заңды қызметіне кедергі келтіру және т.б.) жасаған жағдайда.

Борышкерді  әкiмшiлiк жауапқа тартыудың тағыда бір  басты шарты сот актісін  орындамауы болып табылады. Әкімшілік жауаптылыққа әкеп соқтыратын орындамау деп борышкердің әрекетін немесе әрекетсіздігін түсінген жөн, ол борышкердің сот актісін, атқарушылық құжатты орындаудан жалтаруынан көрінеді және қылмыстық жазаланатын әрекет белгілерін қамтымайды. ҚР ӘҚБтК-нің 893-бабының бірінші бөлігіне сәйкес айыппұлды әкімшілік жауаптылыққа тартылған адам қаулы заңды күшіне енген күннен бастап отыз тәуліктен кешіктірмей төлеуге тиіс.

Сот орындаушылыры борышкерді әкімшілік жауапқа тарту туралы жеткілікті негіздер болған жағдайда Қылмыстық қудалау органдарына ұсыным енгізу тиіс Ұсынымға (хабарламаға): атқару парағының көшірмесі, атқарушылық іс қозғалғаны туралы қаулы, сот актісін орындамауды не орындауға кедергі жасауды растайтын құжаттар қоса тіркелуі қажет.

Атқарушылық іс жүргізудегі көптеген мәселелермен проблемаларды шешу сот орындаушыларына неғұрлым кең өкілеттіліктер, оның ішінде отқарушы органдарға беру жөнінде түпкілкті шешім қабылдануы қажает.

 Н.Тұркменбаев

                     Қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық

                                                           әскери сотының со приставы