Құқықтық мемлекет белгісінің бірі – сот билігінің заң шығарушы және атқарушы билік тармақтарына тәуелсіз қызмет атқаруы.

Құқықтық мемлекет белгісінің бірі – сот билігінің заң шығарушы және атқарушы билік тармақтарына тәуелсіз қызмет атқаруы.

 

Қазақстан Республикасындағы сот жүйесі еліміздің Конституциясымен және 2000 жылғы 25 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьялардың мәртебесі туралы» конституциялық заңмен және беасқа да заң актілерімен белгіленеді. Бұл конституциялық заңды қабылдаудың негізгі мақсаты елде сот – құқытық реформаны одан әрі жетілдіру болды.

Қазақстан Республикасында сот билігі тұрақты судьялар, сондай- ақ заңда көзделген жағдайларда және тәртіппен қылмыстық сот ісін жүргізуге тартылған алқа заседательдері арқылы соттарға ғана тиесілі.

Қазақстан Республикасында сот төрелігін тек сот қана жүзеге асырады.

Соттың ерекше өкілеттілігін басқа органдарға беруді көздейтін заң актілерін шығаруға тиым салады.

Ешқандай өзге органдар мен тұлғалардың судья өкілеттілігін немесе сот билігі функцияларына иеленуге құқығы жоқ.

Сот ісін қарау тәртібімен қаралуға тиіс өтініштерді, арыздар мен шағымдарды басқа ешқандай органның, лауазымдық немесе өзге де адамдардың қарауына немесе бақылауға алуына болмайды.

Сот билігі Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүддерлерін қорғауға, Республика Конституциясының, заңдарының өзге де нормативтік құқықтық актілерінің, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етеді.

Әркімге мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды және өзге де адамдардың Республиканың Конституциясында және заңдарында көзделген құқықтарға, бостандықтар мен заңды мүдделерге нұқсан келтіретін немесе олардың шектейтін кез келген заңсыз шешімдері мен іс- қимылдарынан сот арқылы қорғалуға кепілдік беріледі.

Ешкімді де оның ісін заңның барлық талаптары мен әділеттілік сақтай отырып құзыретті, тәуелсіз және алалмайтын соттың қарау құқығынан айыруға болмайды.

Сот билігі азаматтық, қылмыстық және заңда белгіленген өзге де сот ісін жүргізу нысандары арқылы жүзеге асырылады.

Судьялар сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз және тек Конституция мен заңға ғана бағынады. Судьялардың мәртебесі мен тәуелсіздігіне нұқсан келтіәретін заңдарды немесе өзге де нормативтік құқықтық актілерді қабылдауға жол берілмейді.

Сот төрелігін іске асыруда сот қызметіне қандай да бір араласуға жол берілмейді және заң бойынша жауапкершілікке әкеп  соғады. Нақты істер бойынша судьялар есеп бермейді.

Сот шешімдері мен судьялардың өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезіндегі талаптарын барлық мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдары, жеке заңды тұлғалар орындауға міндетті. Сот шешімдері мен судьяның талаптарын орындамау заңмен белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.

Республиканың Сот жүйесі Конституциямен және Республиканың конституциялық заңмен белгіленеді.ҚР-ның соттар жүйесін Жоғарғы Сот және Конституцияға сондай-ақ Конституциялық заңға сәйкес құрылатын жергілікті соттар құрайды. Жергілікті соттарға облыстық және оған теңестірілген соттар (Алматы қалалық, Астана қаласының, ҚР әскерлерінің Әскери Соттары) аудандық, қалалық және әскери соттар жатқызылады.

Республика Конституциясында белгіленгендей, кез келген басқа органдардың лауазымды тұлға немесе басқатұлғаның сот функцияларын өзіне алуға хақысы жоқ. Сонымен қатар Конституция қандай да бір атумен арнаулы және төтенше соттар құруға жол бермейді. Дегенмен ҚР мамандандырылған (әскери, экономикалық, әкімшілік,  т.б.) соттар құрылуы мүмкін.

ҚР 2000 жылғы 25 желтоқсандағы «ҚР сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы» конституциялық заңында сот жүйесінің бірлігі белгіленген, ол мынадай жолдармен қамтамасыз етіледі.

– сот төрелігін конституциялық принциптерге сәйкес жүзеге асыру;

– сот жүйесінің Конституциямен және Конституциялық заңдармен белгіленуі;

– соттарды құру тәртібімен;

– сот билігін сот ісін жүргізудің заңмен белгіленген нысандарымен жүзеге асыру;

– соттардың бірыңғай заңдарды қолдануы;

– заңды күшіне енген сот шешімдерінің Республиканың бүкіл аумағында орындалу жүйесі;

– барлық соттардың ркспубликалық бюджет есебінен қаржыландыру.

ҚР сот жүйесінің бірлігі аумақтық белгілерге негізделеді. Сонымен қатар ҚР Президенті бірнеше аумақтық-әкімшілік бірліктерде бір аудандық сот немесе бір аумақтық-әкімшілік бірлікте бірнеше сот құруы мүмкін.

 Қазақстан Республикасының барлық соттары судъяларының мәртебесі бірдей болады және бір-бірінен тек өкілеттіктерімен ерекшеленеді. Қазақстан Республикасының Конституциясында және осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен сульяға сот төрелігін жүзеге асыру жөніндегі өкілеттіктер беріледі, олөз міндеттерін тұрақты негізде орындайды және сот билігін жүргізуші болып табылады.

Судьялардың құқытық жағдайы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Конституциялық заңмен және өзге де заңдармен белгіленеді.

Судьяға заңда көзделмеген соттан тыс  функциялар мен міндеттерді жүктеуге болмайды. Судьяны қылмысқа қарсы күрес, заңдылық пен құқы тәртібін сақтау мәселелері жөніндегі мемлекеттік және қоғамдық құрылымдардың құрамына енгізуге болмайды.

Судьялар қызметке Қазақстан Республикасының Конституциясына және осы Конституциялық заңға сәйкес сайланады немесе тағайындалады және тұрақты негізде өкілеттіктерге ие болады.

Заңда қолданған кезде судья төмендегі принциптерді басшылыққа алуға тиіс:

1) адамның кінәлі екендігі заңды күшіне енген сот үкімімен танылғанша ол жасалған қылмысқа кінәлі емес деп есептеледі;

2) бір құқы бұзушіліқ үшін ешкімді де қайтадан қылмыстық немесе әкімшілік жауапқа тартуға болмайды;

3) өзіне заңмен көзделген соттылығын оның келісімінсіз ешкімнің өзгертуіне болмайды;

4) сотта әркім өз сөзін тыңдатуға құқылы;

5) жауапкершілікті белгілейтін немесе күшейтетін, азаматтарға жаңа міндеттемелер жүктейтін немесе олардың жағдайын нашарлататын заңдардың кері күші болмайды. Егер құқық бұзушылық жасалғаннан кейін ол үшін жауапкершілік заңмен алынып тасталса немесе жеңілдетілсе, жаңа заң қолданылады;

6) айыпталушы өзінің кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес;

7) ешкім өзіне-өзі, жұбайына (зайыбына) және заңмен белгіленген шектегі жақын туыстарына қарсы айғақ беруге міндетті емес. Діни қызметшілер өздеріне сеніп сырын ашқандарға қарсы куәгер болуға міндетті емес;

8) адамның кінәлі екендігі жөніндегі кез келген күдік айыпталушының пайдасына қарастырылады;

9) заңсыз тәсілмен алынған айғақтардың заңды күші болмайды. Ешкім өзінің жеке мойындауы негізінде ғана сотталуға тиіс емес;

10) қылмыстық заңды ұқсастығына қарай қолдануға жол берілмейді.

Судьяның өкілеттігі тек қана осы Конституциялық заңда көзделген негіздер мен тәртіп бойынша тоқтатылуы немесе тоқтатыла тұруы мүмкін.

Судъялардың тәуелсіздігі. Судьяның тәуелсіздігі Конституциямен және заңмен қорғалады. Судьялар сот төрелігін жүзеге асыруы кезінде тәуелсіз және Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңға ғана бағынады.

Ешкімнің сот төрелігін жүзеге асыру ісіне араласуға және судья мен заседателіне қандай да болмасын ықпал етуге құқығы жоқ. Мұндай әрекеттер заңмен қудаланады.

Судья қаралған немесе қаралып жатқан сот істерінің мәне жөнінде қандай да бір түсінік беруге міндетті емес. Кеңесу бөлмесінің құпиясы барлық жағдайларда қамтамасыз етілуге тиіс.

Соттарды қаржыландыру, судьяларды материалдық қамтамасыз ету, сондай-ақ оларға тұрғын үй беру сот төрелігін толық әрі тәуелсіз жүзеге асыру үшін жеткілікті мөлшерде республикалық бюджет қаражатының есебінен жүргізіледі.

Судьяның тәуелсіздігі, жоғарыда аталғандай, оған ешкімнің тиіспеуімен нақтыланады. Судьяны қылмыс үстінде ұсталған немесе ауыр қылмыс жасаған жағдайларды қоспағанда, тұтқынға алуға, күштеп әкелуге, оған сот тәртібімен белгіленген әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, Жоғары Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген ҚР Президентінің келісімінсіз, ал Конституцияның 55-бабының 3-тармақшасында белгіленген жағдайда, (оған ешкімнің тиіспеуі жөніндегі құқығынан айыру), ҚР Парламент Сенатының келісімінсіз оны қылмыстық істі ҚР Бас Прокуроры ғана қозғай алады. Судьяға Қазақстан Республикасының Президенті белгілеген тәртіппен куәлік беріледі.

Судьялар, олардың отбасы мүшелері мен мүлкі мемлекеттің қарауында болады, оның тиісті органдары судьялар мен олардың отбасы мүшелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, оларға тиесілі мүлікті сақтауға, егер судьядан немесе оның отбасы мүшелерінен тиісті өтініш түскен жағжайда, дер кезінде және барлық шараларды қолдануға міндетті. Олардың өздеріне және мүлкіне кәсіптік қызметіне байланысты келітілген зиян республикалық бюджеттің қаражаты есебінен өтеледі.

Сөйтіп, соттарды қаржыландыру, судьяларды материалдық қамтамасыз ету, сондай-ақ оларға тұрғын үй беру сот төрелігін толық әрі тәуелсіз жүзеге асыру үшін жеткілікті мөлшерде республикалық бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі.

 

Е. Төлеген

Қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық әскери сотының бас маман-сот отырысының хатшысы                                                                      

[xfvalue_img]

Жаңалықтарды бағалаңыз

  • Сіздің бағалауыңыз
Итоги:
Дауыс берген адамдар: 1

36 пікір

  1. аватар
    Chun 26 февраля 2024 04:07

    I'm really enjoying the theme/design of your weblog. Do you ever run into any browser compatibility problems?
    A handful of my blog audience have complained about my
    website not operating correctly in Explorer but looks great in Firefox.
    Do you have any tips to help fix this problem?

    Also visit my web site lithotabs schnell und sicher kaufen

  2. аватар
    Jamal 22 апреля 2024 10:43

    I think this is one of the most important information for me.
    And i'm glad studying your article. But should commentary
    on some normal things, The website taste is great, the articles
    is actually great : D. Just right job, cheers

    Feel free to surf to my website ... vente en ligne de
    fexofenadine

  3. аватар
    Taylah 30 августа 2024 02:52

    к чему снится плачешь у могилы я в храм вошел не для молитвы одинаковые цифры на часах ангельская нумерология
    кто вы по знаку зодиака тест бесплатно к чему снится измена жениха невера в магические способности пророческий дар некоторых людей господствоесте

  4. аватар
    Von 6 сентября 2024 04:46

    фосфор және оның қосылыстары есептер, фосфор және оның қосылыстары ашық сабақ филиал ао
    нк ктж дирекция магистральной сети бин, ктж руководство контакты абайдың шәкірттерінің аттары, абайдың шәкірті
    шәкәрім жүйелік шинаның жиілігі мен разрядтылығы ол, процессор
    кандай параметрлер немен ерекшеленеди

    my web-site - туған
    тіл эссе

  5. аватар
    Zane 6 сентября 2024 13:44

    мектепке және оқу әрекетіне бейімделу презентация,
    1 сынып оқушыларының мектепке бейімделуі слайд шахтострой усть-каменогорск вакансии, работа вахта вко, на сегодня кайырлы тун перевод, латиница перевод computer based
    ielts как проходит, ielts пробный
    тест онлайн

    my web-site :: шақыру билет
    шаблон для фотошопа

  6. аватар
    Charles 12 сентября 2024 14:17

    сәуегейлік пасьянс тегін дәрі дәрмектің бұйрығы, сәуегейлік пасьянс киевтік көріпкел менің студенттік өмірім эссе,
    студенттік өмір қайталанбас сәт эссе лаззат
    алауы текст перевод, лаззат алауы ремикс скачать хлор қандай затпен ерекше әрекеттеседі, хлордың атомдық массасы 35 45 себебі

  7. аватар
    Marsha 16 сентября 2024 15:25

    митсубиси казахстан, митсубиси модели
    made in lab 19, made in lab 26 как обрабатывали медь древние металлурги, как обрабатывали бронзу екінші жартыңды табу дұғасы, истихара дұғасы жар
    таңдау

    my web blog :: ағылшынша хат жазу үлгісі

  8. аватар
    Jeannine 2 октября 2024 14:19

    неге мен сені армандаймын мишель скачать сборник музыки 2021 в машину, скачать сборник музыки целиком
    бизнес-аналитик какие предметы сдавать, бизнес-аналитик алматы английская школа в алматы, государственные школы с английским уклоном в алматы

    Feel free to visit my website: қазақ
    тілін үйрену жолдары сабақ жоспары

  9. аватар
    Patty 5 октября 2024 07:01

    шынайы достық эссе 7 сынып, достық ұлы сезім эссе ақтамберді жырау ел намысы ер намысы эссе,
    ел намысы ер намысы эссе 100 сөз папиллома не үшін шығады, папиллома қалай емдеуге болады
    жаксы айел туралы макал, еркек туралы
    макал

    My site лицо абая кунанбаева

  10. аватар
    Antony 5 октября 2024 16:48

    мен аллага сенемин, жаксы коретин адамга дуга өз құқығыңды білесің бе тәрбие сағаты 1 сынып, өз құқығыңды біліп өзіңді қорға ерлік сабақтары тәрбие сағаты,
    қазақ халқының
    дәстүріндегі ұрпақ тәрбиесінің ерекшелігі эссе
    қа ұран болған ұлы
    жеңіс тәрбие сағаты 18 бен 25 кайтып келмейди скачать,
    1.2.3.4 рахымжан жакайым скачать

  11. аватар
    Cecilia 8 октября 2024 01:41

    ао банк центркредит бин, расчетный счет
    банк центркредит купить китайский микроавтобус в алматы, автосалон
    китайских авто в алматы наркенже көкпар скачать,
    наркенже серикбаева әндері скачать бесплатно йодированная соль формула, какая соль лучше для готовки

    Feel free to visit my web site - генетикалық зерттеу әдістері

  12. аватар
    Jeremy 12 октября 2024 19:06

    инклюзивті білім беру саламанка декларациясы бақытты жанұя
    бақытты ел эссе, бақытты жанұя бақытты ел постер cae экзамен алматы, сдать cae в армении дидактикалық ойын 4-5
    жас, жапсыру дидактикалық ойындар

    Feel free to visit my homepage :: сабақтан тыс жұмыстар химиядан

  13. аватар
    Clyde 23 октября 2024 09:50

    как создать магию словами попугай читает молитву господи
    помилуй видео день сыновей 2023, день
    сына 2024
    карта влюбленные таро беременность молитва на
    успешную операцию пантелеймону

    my web page ... черепаха сонник
    миллера

  14. аватар
    Bella 23 октября 2024 14:51

    к чему снится рождение мальчика с голубыми глазами молитва за исцеления малыша лунный календарь рыболова 2023 казахстан, календарь рыболова таблица
    сонник охота на утку заговор на
    сколько лет земле по
    корану
    дарок любимому мужчине

  15. аватар
    Gilbert 24 октября 2024 22:13

    I got this website from my buddy who shared with me
    about this site and at the moment this time I am visiting this
    website and reading very informative articles or reviews here.


    Review my web-site ... Dexter

Пікір қалдыру

Ваш e-mail не будет опубликован. Поля обязательны для заполненеия - *

  • bowtiesmilelaughingblushsmileyrelaxedsmirk
    heart_eyeskissing_heartkissing_closed_eyesflushedrelievedsatisfiedgrin
    winkstuck_out_tongue_winking_eyestuck_out_tongue_closed_eyesgrinningkissingstuck_out_tonguesleeping
    worriedfrowninganguishedopen_mouthgrimacingconfusedhushed
    expressionlessunamusedsweat_smilesweatdisappointed_relievedwearypensive
    disappointedconfoundedfearfulcold_sweatperseverecrysob
    joyastonishedscreamtired_faceangryragetriumph
    sleepyyummasksunglassesdizzy_faceimpsmiling_imp
    neutral_faceno_mouthinnocent
Кликните на изображение чтобы обновить код, если он неразборчив

Негізгі жаңалықтар

Логотип

Портал туралы

Ел мен әлем жаңалықтары!

© 2024 INFOZAKON. Барлық құқықтар сақталған.