Қазақ тілі - қазақ халқының ана тілі

          Адам баласы ес білген кезінен бастап, айналадағы жаңа ұғымдарды ана тілі арқылы қабылдап, олардың мәнін түсіне бастайды. Қоғамдық әлеуметтік, мәдени, рухани байлықтарды адам ана сүтімен бірге қабылдап, туған тілі арқылы игеріп игілігіне жаратады.Тіл, ең алдымен адамдар арасындағы  қатынас құралы болғанықтан ол белгілі адамдар арасында, қоғамда өмір сүреді де сол ортада қызмет атқарады.  Еліміздегі дамыған, өркениетті елу елдің қатарына енгізетін біздің болашағымыз -  өзіміз. Міндетіміз – еліміздің намысын қорғап, оны әлемге таныта білу. Әлемге таныту үшін әр жас маман өзінің елінің тарихын, тілін жетік білуі керек.

Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының тұрғылықты халқы – қазақ халқының және оның шекарасынан тыс өмір сүріп жатқан қазақтардың ұлттық тілі.

       Қазақстан Республикасының  мемлекеттік тілі – қазақ тілі. Мемлекеттік тіл мемлекеттің бүкіл аумағында  қоғамдық қатынастардың  барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізі тілі болып табылады.

• Үкімет, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар.
• Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді барынша дамытуға, оның халықаралық беделін нығайтуға;
• Қазақстан Республикасының барша азаматтарының мемлекеттік тілді еркін және тегін меңгеруіне қажетті барлық ұйымдастырушылық, материалдар мен техникалық жағдайларын жасауға;
• Қазақ диаспорасына ана тілін сақтауға және оны дамытуға көмек көрсету үшін барлық жағдайы жасалуы тиіс екендігі туралы 1997 жыл «Қазақстан Республикасының тілдер туралы» жаңа Заң  Парламентте  қайтадан талқыланып, ол Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен бекітілді.     

      Мемлекеттік тіл, яғни, қазақ ілі әлемдегі алты мыңға жуық тілдердің ішіндегі қолдану өрісі жағынан жетпісінші ал тіл байлығы мен көркемдігі, оралымдығы жағынан алғашқы ондықтар қатарындағы тіл.  Сондай –ақ  ол дүниежүзіндегі ауызша және жазбаша тіл мәдениеті қалыптасқан алты жүз тілдің және мемлекеттік мәртебеге ие екі жүз тілдің қатарында тұр. Қазақстанда тұратын жүзден аса ұлт өкілдері қазақ халқының  тұрмыс әдебиетін, әдет – ғұрпын, мәдениетін, тілін білуге міндетті.

      Тіл қай ұлттын болмасын тарихы мен тағдыры, тәлімі мен тәрбиесінің негізі, қатынас құралы. Тіл болмаса, сөз болмайды. Сөз болмаса, адамзаттың тірлігінде мән – мағынасы болмайтыны белгілі. Демек, тілдің, сөздің орны ерекше. Міне, осы орайда ана тіліміздің мәртебесі өсіп, абыройы арта түсуі қажет.

     Тіл халықтың жаны Тіл құрыса, халық та жер етінен жоғалады. Адамзат тарихында көптеген өркениетті елдердің өшіп кетуі алдымен тілді жоғатудан басталғанын ғалымдар дәлелдеп отыр. Бүгінгі қазақ қоғамындағы мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту мақсатында үлкен шаралар өткізілуде. Іс қағаздардарын қазақша жүргізу – пән ретінде жоғары және орта дәрежелі оқу орындарында оқытыла бастады. Мемлекетіміздің арқа сүйер болашақ мамандық иелерін іс қағаздарын толтырудың мемлекеттік стандарттары мен толтыру әдістері, жазылу стилі, қызметі, мақсаты сияқты білім негіздерімен қаруландырып, қазақ тілінің қоғам дамуындағы рөлінің күшеюіне олардың өз септігін тигізуін қамтамасыз ету қазір әрбір қазақ тілін құрметтейтін азамат үшін тән нәрсе.

Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың тіл мәселесін соңғы жылдарда жоғарғы деңгейде көтеріп жүргені баршамызға мәлім. «Ана тілі» жылдан жылға әлемдік қоғамдастыққа барған сайын зор құрметпен беделге қол жеткізе отырып, алға қарай нық сеніммен ілгеріліп келетінін айтты.

      Сот жүйесінде мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту мақсатында семинар сабақтарын жүргізу, басқа іс- шаралар өткізу мемлекеттік тілдін қолдану аясын кеңейту. Мемлекеттік тілдің заңды мәртебесін көтеру және жастардың қазақ тілін әдебиетін білуге деген  құштарлығын насихаттау, қадыр қасиетін әспеттеу және оны оқып үйренуге деген қызығушылығымен ықыласын ояту керек. 

     Сот жүйесінде қазақ тілін қолдануды насихаттауға, оның қолдану аясын кеңейтуге қатысты шаралар өткізіліп отырады және  судьялар мен сот қызметкерлері мемлекеттік тілді сот жүйесінде күнделікті айналымдағы құжаттарды шығыс, ішкі құжаттардың мемлекеттік тілде сауатты рәсімделуін  және қолданылуын жетік қадағалап келеді десек те болады.

       Бүгінде мемлекетіміз – Қазақстан Республикасының әлем мойындаған егеменді ел екені, оның халқының көңілі кең екендігі ұлттар мен ұлыстармен терезесі тең екендігіне әлемге аян. Сондай –ақ мемлекеттік тілдің мәртебесі мен бүгінгі жағдайы баршамызға белгілі.

      Қазақстан Республикасының мемлекеттік тіліне, яғни қазақ тіліне көп көңіл бөлу керек. Соған байланысты  Мемлекеттік тіл – мемлекеттің бүкіл  аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі болып табылады. Қазақстан халқын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру – Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы болып саналады.

           Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілін, яғни қазақ тіліне көп көңіл бөлуі керек. соған байланысты  Мемлекеттік тіл – мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу  және іс қағаздарын жүргізу тілі болып табылады.      

      Орталық атқару органдарының мемлекеттік тілді қолдану  аясын кеңейтуге бағытталған нысаналы жұмыстарының арқасында оның талап етілуінің өсу үрдісі байқалады. Көптеген мемлекеттік органдар мен ұйымдарда іс қағаздары екі тілде жүргізіледі.

  Сонымен қатар мемлекеттік тіл және де барлық тілдр мемлекеттің қорғауында болады. Мемлекеттік органдар бұл тілдердің қолданылу мен дамуына қажетті жағдай дасайды.

Тілдің дамыуы мемлекеттік тілдің басымдығын арттыру үшін  іс қағаздарын жүргізуді және  құжаттар айналымы мен рәсімделуін әрдайым ана тілімізде орынду керек. Ендеше, қазақ ұлты жоғалмауы үшін, жаным да, қаным да қазақ деген әрбір азамат өз ана тілінде сайрап тұруы қажет.

    Президентіміз Н Назарбаевтың «Қазақстанның болашағы - қазақ тілінде Тілсіз ұлт болмайды. Өз тілімізді сақтау, өз тілімізді  құрметтеу отаншылдық рухты оятуға қызмет етеді әрі ата- баба  алдындағы ұлы парызымыз» деген сөздері рухтандырады және  өзіңе үлкен міндет жүктері даусыз.

    Сөз соңында айтарым ана тілінің күші мен құдіреті үшін  туған халқымыз әуелден – ақ бағдарлап, сөз мәнерін  бар өнердің басы деп санаса екен деп ойлаймын. Мысалы: «Өнер алды қызыл тіл», «Тіл тас жарады , тас жармаса бас жарады», «Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі» т.б. халқымыздың орынды  сөзге қандай  мән бергенін көрсетеді. Ата – бабаларымыздың өзінің асыл мұрасы – тіл өнерін келер ұрпағына жеткізіп, оны аялап, қастерлеп отыруды тапсырған десе де болады.

     Сондықтан ана тілімізде дұрыстап сөйлеп, дұрыс жаза білу әр адамзаттың азаматтық парызы болып саналады.

    Ана тіліміздің дамуына  өз үлестеріңізді қоса біліңіздер деген тілектемін!

Меруерт Абильдинова

Астана қаласы Есіл ауданының №2 аудандық соты