Медиация дауды шешудің балама түрі

   Мемлекетіміз азаматтардың жағдайына алаңдаушылық білдіріп, дауды шешудің баламалы тәсілдерін заңнамалық деңгейде бекітті, соның бірі медиация болып табылады. Осылайша 2011 жылы 28 қаңтарда «Медиация туралы» Қазақстан Республиксының заңы қабылданды және қолданысқа еңгізілді. Аталған заң жеке және жаңды тұлғалар қатысатын азаматтық, еңбек отбасылық және өзгеде құқық қатынастарынан, сондай-ақ онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмыстар туралы істер бойынша қылмыстық сот ісін жүргізу барысында және де сотқа дейінгі дауларды шешуге, сонымен қатар атқарушылық іс жүргізуді орындау кезінде туындайтын қатынастар бойынша қолданылады. Медициялық келісімдер жасалған кезде судья-татуластырушы тараптарға қойылған талаптардың  шегінен шығу құқығын, жауапкердің қарсы шарттар қоюға мүмкіндігі  бар екенін түсіндіреді, соңында өзара тиімді шарттар бойынша келісім жасалады. Осылайша, тараптар риза және бірде бір ұйғарымға шағым берілмейді. Медиация дауды шешудің заманауи тәсілі ретінде оң нәтижесін көрсетіп келеді. Алайда, халықтың еліміздегі медиаторлар туралы хабары аз. Жанжалды шешудің балама тәсіліне еңбек, отбасы, адам құқық­тары­ның сақталмауы сияқты мәселелерде жүгіне алатынын бірі білсе, бірі білмес. Медиация бір жағынан сот жұ­мы­сын жеңілдету құралы. «Ме­диа­ция туралы» заң қабылдау аза­мат­тарға мәселені шешу жолын таңд­ау еркіндігін, адам құқықтарын қор­ғау­дың жаңа мүмкіндігін қол­дану, азаматтық қатынастың заманауи фор­масын қалыптастыру, мәсе­лерді конструктивті диалог ар­қылы шешу сияқты зайырлы қоғам­ға тән мүмкіндіктер берді. Қар­жы үнем­деуді былай қойғанда, медиа­тор­дың көмегімен мәселені бірнеше сағатта шешуге болады. Бұл уақыт үнем­деудің де тәсілі. Сонымен кон­сенсуске келу арқылы тараптар арасындағы қарым-қатынасты сақ­тап қалу ықтималдығы жоғары. Кө­ріп отырғанымыздай, медиация инс­титуты – азаматтық қоғам қалып­тас­тыру­дың, дамуының белгісі. Себебі мә­селені сотқа же­т­кіз­бей шеше алу – адам құнды­лықтары мен көзқарасын жаңа деңгейге көтерілгенінің айқын көрнісі.

Н. Қайратқызы  

Ақмола гарнизоны Әскери сотының кеңсе меңгерушісі