«Тіл мәртебесін арттыру әр қазақтың міндеті»

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі-қазақ тілі» деп тұңғыш рет атап көрсетіліп, қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілді. Қазақстан Республикасы Конститутциясының 7-бабында: «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл –қазақ тілі» екендігі баян етіліп, заңды түрде күшіне енді. Сөйтіп, қазақ тілі дамуының жаңа кезеңі басталған болатын.

Сол уақыттан бері қазақ тілінің тынысы ашылып, қоғам өңірінің бірқатар салаларында қолданыс аясы кеңейе түскені рас. Ең бастысы-ана тіліміздің тағдырына алаңдайтын халқымыздың үміті оянып, тіліміздің болашағына сеніммен қарайтын болды. Ендігі жерде қазақ тілінің заңдық мәртебесін алға ұстап, мемлекеттік тілдің қоғамдық өмірдің барлық салаларындағы қызметіне қоятын талабы күшейе түсті. Мемлекеттік және өзін-өзі басқару орындарындағы тілге қатысты психологиялық ахуал күрт жақсарып кетпегенімен, азда болса оң өзгерістер бар екені анық.

Қазақ тілінің бүгінгі жағдайы мен оның мәртебесін биіктетіп, қолданыс аясын кеңейту, отандастарымыздың мемлекеттік тілге деген ықыласын оятып, намысын қайрау бағытында көп айтылып та, жазылыпта жүр.

Алайда, мемлекеттік тілдің қолданыс аясының кеңеймей отыруының бірнеше себебі бар.

Ең басты себеп, қазақ ұлты өкілдерінің ана тіліне деген немқұрайлылығы-ұлттық намыстың жоқтығы. Ұлтын сүйетін әрбір адам, мейлі ол мемлекеттік тіл болмағанның өзінде, өз ана тілін көкке көтеріп, ерекше қадірлеп, сол тілде сөйлеуді тіпті ойлауды парыз санауы тиіс.

Өз ұлтының қадір қасиетін ана тілі арқылы ұлықтап, ата-бабасының асыл аманатындай ардақтауы қажет. Ал, ұлан-байтақ аумақты алып жатқан Қазақстан Республикасы деп аталатын тәуелсіз елдің мемлекеттік тілі болып саналатын ана тілімізде сөйлемей, өзге тілге басымдық беруіміз – елдігімізге сын, аманатқа қиянат болып табылатыны сөзсіз. Отан отбасынан басталады дегендей, отбасындағы тәлім тәрбиге де көп мән берген жөн, өйткені, тілге деген құрметте отбасынан басталады, балалардың бойына қазақи қарым-қатынас мәдениетін сіңіріп, әрбір отбасы қазақ тілін құрметтеуге баса мән беруі керек.

Батыс Қазақстан облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының ұжымында қызметкерлердің басым көпшілігі қазақ ұлтынан болғандықтан, қазақ тілін толық меңгерген судьялар мен мамандар, сондықтанда қолдану деңгейі 100 пайыз десек болады және мемлекеттік тілді одан әрі дамыту мақсатында семинар сабақтар, тренингтер өткізіліп тұрады. Бұдан бөлек, Батыс Қазақстан облыстық тілдер дамыту басқармасымен мемлекеттік тілді жетілдіру мақсатында тестілеуден өткізіледі, сонымен қатар, үздік аудармашы, шешен сөйлеу сияқты, мемлекеттік қызметкерлер арасындағы сайыстарға да қызығушылықпен қатысып отырады.

Тіл мәртебесін арттыру мақсатында қазақ тілін білу деңгейін бағалаудың «ҚАЗТЕСТ» жүйесі енгізілді және тілді жетілдіру, оқыту мақсатында облыстық тілдерді дамыту орталығымен курстар өткізіледі. Бұдан басқа, қаралып аяқталған істер бойынша бұқаралық ақпарат құралдарына қазақ тілінде брифингтер өткізілуі бір қадам болсада қазақ тілінің мәртебесін арттыру деп айта кету керек.

Сотқа келетін адамдар әділдік іздеп, қандайда бір даудың шешімін табу үшін келеді, сондықтанда, шешен сөйлеу мәдениетін қолға алған жөн, себебі, соңғы жылдары медиация- яғни бітімгершілікке келу көп дауларды шешуге септігін тигізіп келеді, осыған байланысты, аталы сөзге арсыз ғана тоқтамайды дегендей, дауды тоқтату үшін шешендік сөздің де септігі бар деп есептеймін.

БҚО қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық

соты әкімшісінің бас маманы А.К. Ахонова