Сайлау комиссияларының мүшелерін және сайлау процесінің басқа да қатысушыларын оқытуды ұйымдастыру қорытындылары туралы Ортсайлауком отырысы

2021 жылғы 5 қаңтарда ҚР Парламенті Мәжілісі және мәслихаттары депутаттарының 2021 жылғы 10 қаңтарға тағайындалған сайлау науқаны кезеңінде сайлау комиссияларының мүшелері мен сайлау процесіне басқа да қатысушыларды оқытуды ұйымдастыру қорытындылары туралы Орталық сайлау комиссиясының отырысы өтті.

Отырысқа саяси партиялардың, ЕҚЫҰ/ДИАҚБ және ТМД миссиялары өкілдері, бейнеконференцбайланыс режимінде аумақтық сайлау комиссиялары, онлайн режимінде бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.

Күн тәртібіндегі мәселе бойынша Орталық сайлау комиссиясының хатшысы Сабила Мұстафина баяндама жасады. Ол электоралдық оқытуды ұйымдастыру қорытындысы бойынша республика көлемінде 5 180 оқыту іс-шарасы өткізілгенін хабарлады, оның ішінде:

• Ортсайлауком деңгейінде - 40 оқыту іс-шарасы, оның барысында аумақтық сайлау комиссияларының 1 007 мүшесі және сайлаудың басқа да 1 454 қатысушысы оқытылды;
• өңірлік деңгейде – 5 140 іс-шара, қатысушылардың жиынтық саны-148 062 адам.

Электоралдық оқыту шеңберінде Ортсайлауком сайлау комиссиясы мүшелерін оқыту үшін екі оқу-әдістемелік кешен, сондай-ақ сайлау процесінің басқа да қатысушыларының санаттары үшін электоралдық оқыту тұжырымдамасы әзірленді. 105 кейстен тұратын ахуалдық тапсырмалар кешені, сондай-ақ АСК және УСК мүшелерінің екі жекелеген санаты үшін мемлекеттік және орыс тілдерінде екі оқыту модулі бойынша тестілеуге арналған 420 сұрақтан тұратын тест тапсырмаларының Банкі қалыптастырылды.

Бұдан басқа, сайлау комиссияларының мүшелері үшін «Дауыс беру күні» оқыту фильмі, үш әдістемелік құрал (АСК, УСК мүшелері, халықаралық байқаушылар үшін), жадынама мен трафарет (мүмкіндіктері шектеулі және көру қабілеті бұзылған адамдар үшін), жеті ақпараттық плакат (сайлаушылар үшін), сайлау процесіне қатысушылардың барлық санаттары үшін оқыту және ақпараттық-түсіндіру бағытындағы бейнероликтер, мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін тиісті аудио өнімдер әзірленді. Жоғарыда аталған барлық оқу және әдістемелік материалдар ҚР ОСК интернет-ресурсында орналастырылған.

Сабила Мұстафина сайлау саласының кадрларын оқыту кезең-кезеңімен келесі бағыттар бойынша жүргізілгенін хабарлады:

Бірінші кезең - Ортсайлауком деңгейінде оқыту: 22 оқыту іс-шарасы өткізілді, оның барысында аумақтық сайлау комиссияларының 1007 мүшесі оқытылды. Оның ішінде: өңірлердің АСК-нің 113 мүшесіне арналған ОСК-нің 2 республикалық семинары; барлық деңгейдегі АСК-нын 312 мүшесін қамти отырып, ОСК мүшелері мен ОСК аппараты қызметкерлерінің өңірлерге шығуымен 6 топтық оқыту семинары; 582 адамды қамти отырып, өңірлердің АСК мүшелерімен бейнеконференцбайланыс режимінде 14 семинар.

Екінші кезең – каскадты оқыту әдісіне сәйкес: Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының өңірлік филиалдары базасында 166 курс өткізілді, оның ішінде 105-і күндізгі форматта, 61-і онлайн-режимде ұйымдастырылды. Оған сайлау комиссияларының 7 493 мүшесі, оның ішінде 599 АСК мүшесі және 6 894 УСК мүшесі қатысты.

Төмен тұрған комиссияларды каскадты әдіспен оқыту шеңберінде қалалар мен аудан орталықтарында АСК босатылған мүшелері қалалық және аудандық деңгейдегі АСК мүшелері үшін 4 203 оқыту семинарын өткізген, олар одан әрі УСК төрағалары мен хатшыларын оқытқан. 3466 семинар шағын топтарда бір күндік күндізгі сабақтар форматында, 737 сабақ онлайн-режимде ұйымдастырылды.

Каскадтық әдістің алдыңғы кезеңінде оқудан өткен УСК басшылары (төрағалар, төрағалардың орынбасарлары және хатшылар) өз комиссияларының қатардағы мүшелерін оқытады. Бүгінгі күні УСК қатардағы мүшелері үшін 2 577 сабақ өткізілді, оның ішінде күндізгі - 2 172, онлайн-режимде - 405.

Сондай-ақ Ортсайлауком Қазақстанның шет мемлекеттердегі өкілдіктері жанында орналасқан сайлау учаскелері комиссияларының мүшелері үшін СІМ өкілдерімен екі семинар-кеңес ұйымдастырды.

Баяндама аясында Сабила Мұстафина сайлау рәсімдерінің мазмұны сайлау процесінің барлық қатысушылары үшін қолжетімді және түсінікті болуы үшін Ортсайлауком барлық жағдайды жасап жатқанын атап өтті.

Осылайша, Ортсайлауком мүшелерінің ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі жанындағы «ҮЕҰ академиясы» алаңында сайлауды бақылаудың құқықтық негіздері бойынша 470 қоғамдық және коммерциялық емес ұйымдардың, оның ішінде саяси партиялардың өкілдеріне онлайн-семинар өткізді.

Сондай-ақ Ортсайлаукомның ауқымды оқыту іс-шаралары: ҚР Жоғарғы Соты Жанындағы Сот төрелігі академиясында барлық өңірлерден 179 судьяға арналған онлайн-дәрістер; еліміздің барлық өңірлерінен 136 прокурорға арналған ҚР Бас прокуратурасы жанындағы Құқық қорғау органдары академиясында онлайн-сабақтар; 50 журналистерге арналған «Сайлау алдындағы үгітті жүргізу кезінде БАҚ-тың заңнама нормаларын сақтауы туралы» бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдеріне арналған онлайн-семинар; республиканың 27 университетінен 114 жас сайлаушыны қамтитын «Әлем елдерінің сайлау жүйелері» интернет-олимпиадасы өткізілді.  Сабақты ҚР ОСК мүшелері, ҚР ОСК аппаратының қызметкерлері, шақырылған дәріскерлер мен сертификатталған жаттықтырушылар өткізді.

Өңірлерде сайлау құқығының базалық нормаларын, сайлаудың халықаралық қағидаттары мен стандарттарын білуге, құқықтары мен міндеттерін ажыратуға бағыттай отырып, сайлау процесінің басқа да қатысушылары санатынан 22 843 адамды қамтитын 771 оқыту іс-шарасы өткізілді.

Сонымен қатар, электоралды оқыту шеңберінде сайлау процесіне қатысушылар «Сайлау саласының кадрларын қашықтықтан оқыту және тестілеу» (ҚОТ) интерактивті оқыту жүйесі бойынша оқытудан өтті. Пайдаланушының қол жетімділігі мен ыңғайлылығын жекелендіруді қамтамасыз ету үшін Dot интерактивті платформасының мобильді нұсқасы жасалды. Бүгінгі таңда сайлау комиссиялары мүшелерінің жалпы санының 98,4% - ы қашықтықтан оқыту жүйесі арқылы өтті.

Баяндама аясында Сабила Мұстафина сайлау тағайындалған сәттен бастап пандемия жағдайында Ортсайлаукомның барлық отырыстары онлайн-режимде және сурдоаудармамен қамтамасыз етіле отырып өткізілетінін атап өтті. ОСК интернет-ресурсында сайлау және оқыту бойынша телеграмм-арна және арнайы бөлімдер жұмыс істейді. Отырыс қорытындысы бойынша Ортсайлауком қабылдаған шешімдерді түсіндіру мақсатында тұрақты негізде онлайн-брифингтер өткізіледі.

Қазіргі уақытта БАҚ-та жүзеге асырылады: 7 республикалық телеарна эфирінде 2688 бейнеролик көрсету; 5 республикалық радиостанцияның эфирінде 1668 аудиоролик шықты, сондай-ақ ротация өңірлік телерадиоарналарда жүзеге асырылады; 10 интернет-баннер тәулік бойғы режимде топ 7-ге кіретін, шамамен 80 млн.қаралым саны бар 5 республикалық интернет-ресурста орналастырылған; 6 республикалық газетте 51 модуль.

Бұдан басқа, республика бойынша алдағы сайлау туралы 3011 ақпараттық баннерлер мен билбордтар орналастырылды.

Бұл ақпараттық-түсіндіру жұмысы сайлау процесінің ашықтығы мен жариялылығы мақсатынан басқа, азаматтардың өз сайлау құқықтарын іске асыру бойынша заңдық маңызы бар іс-әрекеттер жасауына ынталандыру ретінде оқыту бағытына ие.

Өңірлерде электоралды оқытуды ұйымдастыру қорытындысы бойынша Ақмола, Атырау және Шығыс Қазақстан облыстарының аумақтық сайлау комиссияларының төрағалары және Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының Павлодар облысы бойынша филиалының директоры сөз сөйледі.

Отырысты қорытындылай келе, Ортсайлауком Төрағасы Берік Имашев электоралды оқыту сайлау процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылатынын атап өтті. Бұл бағытта Ортсайлауком айтарлықтай жұмыс жүргізді. сайлау процесі субъектілерінің әртүрлі санаттарын оқыту шеңберінде өткізілген іс-шаралардың қорытындылары дауыс беру күні сайлаушылардың құқықтарын қамтамасыз ету үшін сайлау заңнамасы негізінде сапалы жұмысқа айналуы тиіс.

Отырыстан кейін бұқаралық ақпарат құралдары үшін брифинг өтті, онда Ортсайлауком мүшелері БАҚ сұрақтарына жауап берді. 

Қазақстан Республикасы

Орталық сайлау комиссиясының

Баспасөз қызметі