Өзбекстан делегациясы БҰҰ-ның тарихи конференциясына қатысты

22-24 наурыз аралығында БҰҰ-ның Нью-Йорктегі штаб-пәтерінде ұйымның су мәселесіне арналған конференциясы өтуде. Онда 2030 жылға дейінгі орнықты даму мақсаттарына қарай әлемді табиғат арқылы біріктіру, планетамыздың әл-ауқатындағы теңіздер мен мұхиттардың маңызы және осыған байланысты жаһандық бастамалар БҰҰ-ға мүше барлық елдер мен мамандандырылған мекемелер тарапынан ықпалды спикерлер қатысуымен талқылануда.

Халықаралық қауымдастық мұндай конференцияға 45 жылдық үзілістен кейін алғаш рет жиналды. Өйткені бұл мәселе өте өзекті: 2050 жылға қарай планета халқының 5 миллиард адамы су тапшылығынан зардап шегуі мүмкін. Бұл тұрғыда Өзбекстанның да айтары мен ұсынары көп, тәжірибесі мол. Өйткені бір кездері көлемі жағынан дүние жүзінде төртінші орында тұрған Арал теңізі Өзбекстан жерінде орналасқандықтан, оның бүгінгі тағдыры тек біздің ғана емес, бүкіл халықаралық қауымдастықтың мәселесі.

Оның үстіне кейінгі жылдары Өзбекстан Республикасының Президенті Шавкат Мирзиёев Біріккен Ұлттар Ұйымының жоғары деңгейдегі отырыстарына қатысқан сайын дәл осы мәселені көтеріп, осы бағытта маңызды бастамалар көтеріп келеді.

Конференцияға ұйымға мүше 198 елдің қатарында Өзбекстан делегациясы да қатысуда.

23 наурызда конференцияның жоғары деңгейдегі пленарлық отырысында еліміз делегациясының мүшесі Саида Мирзиёева БҰҰ мінберінен Арал трагедиясының зардаптары, Өзбекстан тарапынан атқарылып жатқан ауқымды жұмыстар мен осыған байланысты халықаралық күш-жігерді біріктіруде Өзбекстанның жетекшілігі туралы айтты.

Саида Мирзиёева Арал жағасындағы Мойнақ бұрын үлкен өндірістік қуаттары бар портты қала болғанын, кейін тепе-теңдік бұзылып, теңіздің өлі жағалауы кемелер зиратына айналғанын айтып, қарақалпақ халқының атақты ақыны Ибраһим Юсуповтың шығармашылығына тиісті теңіздің шөлге айналуы көзді ашып-жұмғанша деп жазылған жолдарын оқып берді.

– Арал теңізінің дағдарысы – адамның қоршаған ортаға немқұрайлы қарауының салдары туралы қорқынышты еске салу. Дегенмен, қамқор адамдардың күш-жігерінің арқасында ол қайтадан үміт пен жаңару символына айналып отыр, деді Саида Мирзиёева.

Президент Шавкат Мирзиёев көтерген бастамалар халықаралық деңгейде қолдау тауып, 2021 жылы БҰҰ-ның Арал өңірін экологиялық инновациялар мен технологиялар аймағы деп жариялау туралы қарары қабылданғаны, ал одан сәл ертерек – 2018 жылы Адам қауіпсіздігі үшін көпжақты серіктестікке негізделген траст қоры құрылғаны атап өтілді.

Өзбекстан жүзеге асырып жатқан шаралар туралы сөз болғанда, аймақты қаржыландыруға, оның экономикалық әлеуетін арттыруға, ең бастысы қайсар қарақалпақ халқының денсаулығын қалпына келтіруге, жасыл желекті саябақтар құруға 14 миллион доллардан астам қаржы бөлінгені айтылды.

Қайғылы оқиғаның зардабын тікелей басынан өткеріп жатқан Қарақалпақстан халқының табандылығы, еңбекқорлығы, жасампаздығы ерекше бағаланды. Өңірдің ауыр жағдайында әйелдерге ерекше қамқорлық пен қолдау қажет екені, олардың мүмкіндіктерін кеңейту қажеттігі баса айтылды.

Сөзінің соңында Саида Мирзиёева халықаралық қауымдастықты Өзбекстанның жаһандық су мәселесімен тығыз байланысты Арал трагедиясының зардаптарын жоюдағы күш-жігерін қолдауды жалғастыруға шақырды.

22 наурызда БҰҰ-ның су мәселелері жөніндегі конференциясы аясында Өзбекстан Министрлер Кабинеті жанындағы Мәдениет және өнерді дамыту қоры ұйымдастырған «Aral Culture Summit» жобасының тұсаукесері өтті. Бұл жергілікті және халықаралық қауымдастықты, жетекші ғалымдар, сәулетшілерді, суретшілер мен дизайнерлерді біріктіретін жаңа институт.

Арал мәдениеті саммиті аясында жас ұрпақты аймақтағы жағдайды жақсартуға ықпал ететін дағдыларды дамытуға ынталандыру үшін білім беру және алмасу бағдарламалары, шәкіртақылар мен тағылымдамалар ұйымдастырылады.

Сондай-ақ, саммит аясында биодизайн ферма-зертханасы ұйымдастырылады. Жоба аясында өңірді сумен қамтамасыз ету, ауылшаруашылық дақылдарының жаңа түрлерін жасау, өңірдегі тұздануды азайтудың түрлі технологиялары зерттеліп, әзірленетін болады.

Саммиттің жергілікті фермерлермен шығармашылық адамдарының басын қосып, жаңа өсімдіктерді өсіру үшін биодизайн саласында тұрақты қарым-қатынас орнатып, сол арқылы алдағы 10 жылға стратегиялық жоспар әзірлейтіні белгілі болды. Бұл жергілікті қоғамдастықта үлкен өзгерістерге жол ашады.

Алдағы саммиттің мәні мен маңызы конференцияның аясында «Су ынтымақтастық үшін: су ресурстары саласындағы трансшекаралық және халықаралық ынтымақтастық, сектораралық, оның ішінде су саласындағы ғылыми байланыстар және тұрақты даму күн тәртібіндегі су мақсаттарына қол жеткізу» тақырыбындағы сессияда және қор ұйымдастырған халықаралық сарапшылардың қатысуымен «Өнерден әрекетке: Арал өңірін жандандыру үшін шөлді орманға айналдыру» тақырыбында өткен панельдік пікірталас барысында жан-жақты айтылды.

Сондай-ақ БҰҰ конференциясына қатысу барысында Нью-Йоркте АҚШ-тағы қандастарымызбен кездесу өтті. Оған Нью-Йорк мэрі Эрик Адамс та қатысты.

Саида Мирзиёева жиналғандарды Наурыз мерекесімен құттықтап, Өзбекстанда жүзеге асырылып жатқан ауқымды реформалар туралы айтып берді.

Шынайы сұхбатта отандастарымыздың өз Отанымен байланысын үзбей, Өзбекстанда болып жатқан өзгерістерді үлкен қызығушылықпен қадағалап, түрлі жобаларды жүзеге асыру арқылы Өзбекстан мен Америка Құрама Штаттары арасындағы мәдени, саяси және экономикалық қарым-қатынастарды нығайтуға өз үлестерін қосып жатқаны сөз болды.