Қазақстандық жоғары оқу орындары студенттерінің 70% - ы темекі шегуден болатын зиянды азайту жолдары туралы білмейді

«Денсаулық» Ұлттық қауымдастығы» ЗТБ және Алматы Менеджмент Университеті (ALMAU) Алматының жоғары оқу орындарының жастары арасында темекі шегу мәселесі бойынша зерттеу нәтижелерін ұсынды.

«Зерттеу көрсеткендей, студенттердің көпшілігі темекі шегудің зияны туралы хабардар болғанына қарамастан, көпшілігі бұл жаман әдеттен бас тартпайды және зиянды азайтуға тырыспайды. Темекіден болатын зиянды азайту тұжырымдамасы темекі шегуден бас тартқысы келмейтіндер үшін шешім ұсынғанымен, жастардың төрттен бірі бұл тәсіл туралы білмейді, ал көпшілігі бұл ақпаратты білсе де, қолданбайды»,-деді Гинтаутас-Юозас Кентра, дәрігер және «Денсаулық» ұлттық қауымдастығы» ЗТБ төрағасының орынбасары .

Зерттеу әлеуметтанушылық сауалнама әдісімен жүргізілді. Сауалнамада респонденттердің жасы, темекі шегудің қарқындылығы, темекі шегудің зияны туралы хабардар болу, темекіні пайдаланудың таңдаулы әдістері, қауіп факторлары және зиянды азайту тәсілдері туралы хабардар болу туралы сұрақтар болды. 

Зерттеуге AlmaU Университетінің 1-курс студенттерінің 28-і жұмыс тобына сауалнама жүргізген ерікті интервьюерлер ретінде тартылды.  Жобаның далалық іс-шаралары 2022 жылдың 10 қазанынан 10 қарашасына дейін өткізілді. Зерттеу барысында Алматының 15 ірі ЖОО студенттерінен сұхбат алынды.

18-21 және одан жоғары жастағы 910 респондент, 664 ер адам және 246 әйелден сұхбат алынды. Денсаулыққа әсер ететін жағымсыз факторлардың қатарына темекі шегу (55%), алкогольді тұтыну (45%), отырықшы өмір салты (39%), теңгерімсіз тамақтану (29%) және артық салмақ (37%) жатады.

Респонденттердің зиянды өнімі қымбатырақ, арзанырақ немесе зиянды өніммен салыстырғанда бірдей болуы керек пе деген пікірі келесідей бөлінді: зияны аз өнім қымбатырақ болуы үшін респонденттердің 29%-ы пікір білдірді. Керісінше, 38% - ы зияны аз өнімдер зиянды өнімдерден арзан болуы тиіс деген пікірде болды. Сонымен бірге, сауалнамаға қатысқандардың 50% - ы өнімнің қаптамасына зиянының аздығы туралы ақпаратты орналастыруды ұсынды, 37% - ы мұндай ақпаратқа қарсы болды.

Респонденттердің 18% - ы күнделікті 6-дан астам дәстүрлі темекі шегетін тұрақты темекі шегушілер екенін мойындады. Тағы 32% - ы өздерін күніне 6-дан аз дәстүрлі темекі шегетін тұрақсыз темекі шегушілер деп санайды. Сауалнамаға қатысқандардың 25% - ы дәстүрлі темекі шегеді және вейптер мен стиктерді пайдаланады, ал тағы 25% - ы тек вейптар мен стиктерді пайдаланады.

2018 жылғы зерттеумен салыстырғанда, бұл сандар бірдей болып қалады – сол уақытта 41%-ы темекі шегуді жалғастырамыз деп мәлімдеді, ал 10%-ы арзан темекіге ауысты. Содан бері акциздер бірнеше рет көтеріліп, темекі қорабының ең төменгі бағасы 340 теңгеден 570 теңгеге дейін 1,7 есе өсті.»,- деп атап өтті Гинтаутас-Юозас Кентра.

Сауалнамаға қатысқандардың 70% - ы темекі шегуден болатын зиянды азайту жолдары туралы білмейді немесе бұл ақпаратты пайдаланбайды. Бұл ретте, 31% - стиктер мен вейптерге ауысуға дайын, 33% - стиктер мен вейптерге ауысуға, бірақ дәстүрлі темекі шегуді тоқтатпауға дайын, ал респонденттердің 36% - ы стиктер мен вейптерге ауысуды саналы түрде қарастырмайды. 

Неліктен респонденттер темекіні пайдаланудың балама әдістерін қолдану үшін дәстүрлі темекі шегуден бас тартуды жоспарламайды деген сұраққа жауаптар келесідей болып бөлінді: 61% - әдеттерді өзгерткісі келмейді, 39% - стиктер мен вейптер дәстүрлі темекіге қарағанда қымбат, 30% - бір реттік вейптердің күмәнді сапасына алаңдайды, ал тағы 25% - белгісіз құраммен жалғанзатты  сатып алудан қорқады .

Сауалнамаға қатысқандардың 29% - ы темекіні пайдаланудың барлық тәсілдері темекі шегушілерге де, айналасындағыларға да бірдей зиянды деп санайды.