Суицид-қоғамның әлеуметтік мәселесі

Қазақстандық БАҚ беттерінде үнемі адамдардың өз-өзіне қол жұмсау жағдайлары туралы айтылып жатады. Бірер күн бұрын Таразда жантүршігерлік  қайғылы оқиға орын алған болатын. Онда 14 жастағы жасөспірім он екінші қабаттан құлап, қайтыс болған. Тәртіп сақшылары өзіне-өзі қол жұмсау туралы хатты да тауыпты.

Осыған орай, халық арасында түрлі сұрақтар көтеріліп жатыр: мұндай оқиға орын алған жағдайға кім кінәлі, не істеу керек?

Қолда бар деректерге сүйенсек,  жыл сайын жарты миллионға жуық адам өз еркімен өмірден кететін көрінеді.

Өлімнің жалпы статистикасында, суицизм 13-ші орында тұр.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректері бойынша, Қазақстан өз-өзіне қол жұмсау саны бойынша әлемде үшінші орын алады және Орталық Азия елдері арасында көшбасшы болып табылады екен.

Жамбыл облысына келетін болсақ, ағымдағы жылдың 9 айында 117 адам өз өмірін қиған. Сонымен қатар жаңа құрбандар саны да өсуде.

Өз-өзіне қол жұмсау – қазіргі қоғамның күрделі мәселелерінің бірі екені анық. Сонымен бірге оның өзектілігі әлеуметтік-экономикалық жағдайлары, мәдени және діни дәстүрлері мүлдем басқа елдерге тән. Жас ерекшеліктеріне байланысты мына жастағы адамдар өз-өзіне қол жұмсауға бейім болып келеді екен: жасөспірім (15-24 жас), орта (45-50 жас) және кәрілік - 70 жастан кейін.

Мамандар өзін-өзі өлтіру - өмірдің көптеген аспектілерін қамтитын өте күрделі құбылыс екенін айтады: философиялық (өмірдің мәнін жоғалту), психологиялық (депрессиялық күй, үмітсіздік), әлеуметтік (тұрақсыздық, қанағаттанбау, беделді жоғалту және т.б.) және моральдық, құқықтық және медициналық (ауыр ауру, психикалық бұзылулар).  Демек, суицизм адамда әдеттегі, жалпы қабылданған жолмен шешуге болмайтын немесе қажет емес деп санайтын мәселелердің болуын көрсетеді.

Өзіне-өзі қол жұмсаудың ең қауіпті кезеңдерінің бірі – жасөспірімдер  арасында жыныстық-рөлдік сәйкестендірудің қалыптасуы орын алған кезде, орынсыз махаббат, достармен, ата-аналармен қақтығыстар және мектептегі мәселелер. Сонымен 10% жағдайда баланың суицидтік мінез-құлқы өзін – өзі өлтіруді мақсат етеді, 90% - жасөспірімнің суицидтік мінез-құлқы — бұл өзіне назар аударту болып табылады.

Мамандардың айтуынша, бір-біріне мұқият болу арқылы қайғылы жағдайдың алдын алуға болады.  Өз-өзіне қол жұмсауға шешім қабылдаған адам басқаларға өзінің жоспарлары туралы жасырын сигнал беруге тырысады. Сондықтан осындай жағдайға тап болған уақытта, ең алдымен, тиісті маманға хабарласу керек.

Депрессияның негізгі белгілері мен суицидтің негізгі ауруларының бірі - депрессия, ұйқысыздық, тәбеттің төмендеуі, обсессивті ойлар, атап айтқанда, кез келген айқын қақтығыс аясында немесе ол болмаған кездегі (психологтар ең қорқынышты қақтығыс деп санайды) өзімен қақтығыс.

Өзіңізді және жақындарыңызды қорғаңыз!

Жамбыл облысы Денсаулық сақтау басқармасының баспасөз қызметкері

Аида Мұстафина