Қазақстандағы телефондық алаяқтық: бұрынғысынша шарықтауда

Телефон алаяқтары қазақстандық пайдаланушыларға шабуылын тоқтатпайды. Наурызда алаяқтар банктердің қауіпсіздік қызметкерлері болып көрінген және пайдаланушылардан алдау жасауға тырысқан жағдайлар тіркелді. Сәуір айының соңында қоңыраулар жиілеп кетті, оның барысында алаяқтар адамдарды алдап, оларды әр түрлі прокурорлық тексерулерме қорқытып, ақшалай сыйақы талап етті.

«Kaspersky»-дің Орталық Азиядағы коммерциялық директоры Валерий Зубанов атап өткендей, телефон алаяқтары көбінесе бірнеше негізгі схемалар мен аңыздарды қолданады. Бұл қаржы ұйымдарының дауыстық (интерактивті) мәзіріне еліктеу, роботтандырылған қоңыраулар, құқық қорғау органдарының қызметкерлерінің атынан қоңырау шалу.

Сондай-ақ, «Kaspersky» смартфон иелері мобильді трояндық ізбасарлар шабуыл жасаған жағдайда байқамай қажетсіз қызметке жазылып қоюы мүмкін деп ескертеді. Зиянды БҚ-ның осы түрінің іс-әрекеттерінің нәтижесінде пайдаланушының шотынан оның білімінсіз түрлі заңды қызметтер үшін төлем алынады, ал зиянкестер бұл үшін белгілі бір пайызды алады. Осындай зиянкестер шабуыл жасаушылардың «қызметтеріне» өздері жазылуды ресімдейтін жағдайлар да орын алады. Қазақстанда таралған трояндар арасында сарапшылар MobOk, GriftHorse.l және GriftHorse.ae атап отыр.

 MobOk зиянды бағдарламасы құрылғыға түсіп, SMS немесе push хабарландыруларына қол жеткізуді сұрайды. Бұл оған жазылу үшін растау кодтарын алуға мүмкіндік береді. Әрі қарай, көрінбейтін терезеде жазылым беті ашылады және растау коды оған ауыстырылады. MobOk CAPTCHA тестін айналып өте алады: суреттегі кодты тану үшін троян оны арнайы қызметке жібереді. 

GriftHorse.l трояны зиянкестердің өздерінің «қызметтеріне» жазылуымен ерекшеленеді — бұл әлеуетті жәбірленуші пайдаланушы келісімін жіберіп алған немесе мұқият оқымаған жағдайда орын алады. Зиянды бағдарлама Google Play арқылы таралады, мысалы, салмақ жоғалтудың жеке жоспарын жасауды ұсынатын қосымшаның көмегімен. Алайда, егер сіз төлем бетін айналдырсаңыз, «қызметке» қол жеткізу бір реттік төлем емес, автотөлемді пайдалану арқылы қол жетімді екенін көре аласыз. Қосымшаға түсініктемелерде пайдаланушылар берілген жазылымнан бас тарту мүмкін емес деп шағымданады, ал кейбіреулер төлемнен кейін қызметті алмағандарын айтады.

Тағы бір троян, GriftHorse.ae, осы санаттан шыққан бағдарлама болса да, басқаша әрекет етеді. Зиянды бағдарлама жойылған файлдарды қалпына келтіруге, фотосуреттер мен бейнелерді өңдеуге, кіріс қоңырау кезінде жыпылықтауға, шарлауға, құжаттарды сканерлеуге арналған қосымшалар ретінде көрінеді. Алайда, бұл бағдарламалар жасай алатын жалғыз нәрсе-кіру үшін телефон нөмірін сұрау және «Кіру» батырмасын басқан кезде жазылым жасау. Жазылым ұялы шоттан төленеді, сондықтан оны тіркеу үшін телефон нөмірі жеткілікті. GriftHorse.ae сондай-ақ, ресми қосымшалар дүкені арқылы да таратылады.

«Телефон алаяқтарының аңыздары өзгеруі мүмкін, ал интернет-алаяқтар пайдаланушыларды рәсімдейтін жазылымдар аз мөлшерде болғандықтан әрдайым байқалмайды. Зиянкестердің мақсаттары бұл ретте өзгеріссіз қалады - қандай да бір тәсілмен абоненттердің деректері мен ақшасын тартып алу. Зиянкестердің қақпанына түспес үшін біз техникалық және техникалық емес қорғау құралдарының үйлесімін пайдалануға, сондай-ақ өзіміздің цифрлық және қаржылық сауаттылығымызды арттыруға кеңес береміз. Қызметті төлемес бұрын пайдаланушы келісімін оқу маңызды. Сондай — ақ, банктердің немесе басқа ұйымдардың нақты қызметкерлері телефон арқылы құпия деректерді сұрамайтынын ұмытпаңыз», - деп толықтырды Валерий Зубанов.