Жаңа қағидалар жобасы: мал шаруашылығын субсидиялаудың негізгі бағыттары сақталады

Соңғы 5 жылда мемлекеттік қолдау ретінде мал шаруашылығы саласына 556 млрд теңге жұмсалды. Оның ішінде етті мал шаруашылығын дамытуға 211 млрд теңге бөлінді, бұл cубсидияның жалпы көлемінің 38% құрайды. Биыл мал шаруашылығын субсидиялауға 107,6 млрд теңге бөлу көзделген, оның ішінде етті мал шаруашылығына 42,2 млрд теңге бөлінді, бұл жалпы соманың 39% құрайды.

АШМ сараптамалық қоғамдастық, салалық қауымдастықтар мен палаталардың өкілдерімен бірлесіп, субсидиялаудың жаңа қағидаларының жобасын әзірледі. Ол етті мал шаруашылығының қолданыстағы  субсидиялаудың 7 бағытының 2 бағытын алып тастауды көздейді.

Мәселе жемқорлық ең жиі кездесетін түрлер туралы болып отыр: асыл тұқымды тұқымдық бұқаны ұстау (бұқашықтарды жалға алу) және тұқымдық тегіне сәйкес келетін импортталған аналық ірі қара мал басын сатып алу.

Атап айтқанда, селекциялық-асыл тұқымдық жұмыс үшін сатып алынған асыл тұқымды бұқаның құнын арзандату, бұқаларды жалға алуды сақтау бюджет қаражатының тапшылығы жағдайында орынсыз болып табылатын бірдей технологиялық процесті қосарланған мемлекеттік қолдауды білдіреді және бюджет қаражатын тиімсіз қолдану болып табылады. Сонымен қатар, ірі қара малдың тұқымдық трансформациясына сәйкес келетін импорттық асыл тұқымды малдың, импорттық асыл тұқымды малдан іс жүзінде еш айырмашылығы болмағандықтан, бұл ұғымдар біріктірілген. Сол сияқты, тұқымдық тегіне сәйкес келетін сатып алынған импортталған ірі қара малдың аналық басын субсидиялау нормасы алынып тасталды, өйткені олардың тұқымдық қасиеттерін жақсарту үшін сатып алынған асыл тұқымды аналық мал басының құнын арзандату нормасы бар. 

Былтыр етті мал шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың жалпы көлемінде субсидиялаудың бұл түрлерінің үлесі небәрі 4,5% немесе 2,3 млрд теңгені құрады.

Айта кету керек, Ауыл шаруашылығы министрлігі республикалық палаталармен бірлесіп, субсидиялаудың жаңа қағидаларын әзірлеу сатысында жоғарыда аталған өзгерістер пысықталған түрлі алаңдарда кездесулер өткізді, оның қорытындысы бойынша Палаталардың ұсыныстарының бір бөлігі қабылданды.

Мәселен, палаталардың ұсынысы бойынша ереженің жобасынан алынған ұрпақтың әкелігін растау үшін ДНҚ талдауын жүргізу талаптары алынып тасталды. Субсидияланған асыл тұқымды бұқаны сақтау мерзімі 18 айға дейін қысқартылды. Бұдан басқа, субсидияланған жануарлардың шығуының зоотехникалық нормативтері нақтыланды. Енді олар тек істі ғана емес, мәжбүрлі сою мен жоюды да қамтиды.

Етті мал шаруашылығы бөлігінде инвестициялық субсидиялау жөніндегі жаңа қағидалар жобасына келетін болсақ, мұнда ІҚМ үшін жаңа бордақылау алаңдарын салуды субсидиялау алынып тасталды, өйткені бүгінгі күні жұмыс істеп тұрған алаңдардың орташа толымдылығы шамамен 40% құрайды. Осылайша босатылған қаражатты жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды техникалық және технологиялық қайта жарақтандыруға қайта бағыттау жоспарланып отыр.

Сонымен қатар, субсидиялаудың негізгі бағыттары субсидия көлемінің 90%-дан астамын құрайды, оның ішінде селекциялық-асыл тұқымдық жұмыс, асыл тұқымды мал сатып алу, бұқашықтарды бордақылау алаңдары мен ет өңдеу кәсіпорындарына сату, сондай-ақ сиыр етін өндіру құнын арзандату сақталады.

Бүгінгі күні субсидиялау қағидаларының жобасы мемлекеттік органдарда келісіледі және жақын арада бекітілетін болады.

Айта кетейік, елімізде сиыр етін өндіру көлемі халықтың қажеттілігін 102%, қой еті – 106%, жылқы еті – 98%, шұжық өнімдері - 61%, ет және ет-өсімдік консервілері - 26,5% қанағанттандырып отыр.