Қазақстан БҰҰ Бас Ассамблеясының 79-сессиясының Жалпы саяси дебаттарында сөз сөйледі

Нью-Йорк, 2024 жылғы 28 қыркүйек – Қазақстан Республикасы Премьер-Министрініңорынбасары – Сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу БҰҰ Бас Ассамблеясының 79-сессиясының Жалпы саяси дебаттарында сөз сөйледі.

Өз сөзінде М. Нұртілеу ағымдағы отырыс жаһандық қауіпсіздік жүйесі күйреуалдында тұрған сыни сәтте өтіп жатқанын атап өтті. «Ондаған елдер қақтығыстар ментұрақсыздыққа ұшырап, мыңдаған адамның өмірін қиды, ал бүкіл континенттер климаттықдағдарыстан зардап шегуде», – деді ол.

 ҚР СІМ басшысы БҰҰ Бас Ассамблеясының алдыңғы сессиясында Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ұсынған «Бейбітшілік пен келісім үшін әлемдік бірлік»бастамасын іске асыру қажеттігін еске салды. Ол жаһандық мәселелерді шешуге ортадержавалардың белсенді қатысуына шақырды: «Орта державалар мен дамушы елдердіңдауыстары келіспеушіліктерді еңсеру және тұрақты халықаралық қауіпсіздікархитектурасын құру үшін маңызды».

Қазақ дипломаты өз сөзінде ядролық қауіпсіздік мәселелеріне ерекше назараударды. «Ядролық қатерлер риторикасының күшеюі ядролық қаруды таратпау туралышартты және барлық ядролық державалардың ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартты қатаң сақтауды талап етеді», - деп атап өтті Министр.

Климаттық сын-қатерлер туралы айта отырып, М. Нұртілеу дамыған елдер менхалықаралық қаржы институттарын Париж келісімінің ережелеріне сәйкес табысы төменжәне орташа елдерге жасыл технологиялар мен жеңілдікті қаржыландыруды ұсынуғажәрдемдесуге шақырды.

Министрдің айтуынша, Қазақстан 2026 жылы Өңірлік климаттық саммит өткізудіжоспарлап, өз үлесін қосуға ниетті.

СІМ басшысы Мемлекет басшысы жүргізіп жатқан Әділетті Қазақстанды құружөніндегі реформалар шеңберінде елімізде өлім жазасы жойылғанын, балалар менәйелдерге қатысты зорлық-зомбылық үшін жауапкершілік күшейтілгенін, азаптауғамүлдем төзбеушілік саясаты жүргізіліп жатқанын және ұлттық алдын алу тетіктерінығайтылғанын атап өтті.

Осы тұрғыда сыртқы саяси ведомствосының басшысы Қазақстанның Орталық Азиябасқа елдерімен және Моңғолиямен бірлесіп өлім жазасынан босатылған алғашқы өңірболу бастамасы туралы хабардар етті.

2030 жылға дейін орнықты даму саласындағы күн тәртібін орындау мерзімініңжақындауы контестінде, сондай-ақ өңірдегі БҰҰ агенттіктерінің қызметін үйлестірудікүшейту тұрғысынан Министр БҰҰ-ға мүше елдерді Алматыда Орталық Азия менАуғанстан үшін орнықты даму жөніндегі БҰҰ Өңірлік орталығын құру туралы ҚРбастамасын қолдауға шақырды.

Теңізге шығатын жолы жоқ ірі ел бола отырып, Қазақстан осы мемлекеттер тобыныңмүдделерін белсенді түрде ілгерілетуде. «Прогреске қарамастан, біз Вена іс-қимылбағдарламасын толық жүзеге асырудан алыспыз. Сауда мен көлік дәліздерін дамытубойынша шектеулі мүмкіндіктер біздің осалдығымызды күшейтіп, борыштық жүктеменіұлғайтып, инвестиция көлемін қысқартады», - деп атап өтті министр. Қазақстан қазірдіңөзінде Азия мен Еуропа арасындағы негізгі транзиттік торапқа айналды және позицияларды одан әрі нығайту үшін «Бір белдеу, бір жол» жобаларымен, Солтүстік-Оңтүстік халықаралық көлік дәлізімен және Транскаспий маршрутымен синергияныкүшейтуді жоспарлап отыр.

М. Нұртілеу цифрлық трансформацияның маңыздылығын жеке атап өтті: «2030жылға дейінгі цифрлық күн тәртібі технологияларға тең қол жетімділікті талап етеді.Жасанды интеллекттің дамуы бізге киберқауіптер мен деректер қауіпсіздігіне қауіп төндіретін жаңа қиындықтар туғызады». Министр этикалық стандарттарды әзірлеу үшінжасанды интеллект мәселелері жөніндегі БҰҰ Кеңсесін құру уақтылы шешім екенін атап өтіп, БҰҰ-ның осы процестердегі рөлін күшейтуді ұсынды.

Қорытындылай келе, Қазақстан СІМ басшысы Болашақ саммиті мен БҰҰ БасАссамблеясының ағымдағы сессиясы барлық ұрпақ үшін жарқын, инклюзивті және қауіпсізболашаққа жол ашатын маңызды қадамдар болатынына сенім білдірді: «Бұл іс-шараларбіздің ортақ болашағымыз үшін өзгерістерге жол ашсын».

https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/news/details/854683?lang=kk&ysclid=m1p1s8bvc9446038654