Жыл басынан бері елордада 1400-ге жуық алаяқтық фактісі тіркелді

Соңғы жылдары жоғары технологиялардың дамуына байланысты интернет-алаяқтық фактілерінің саны айтарлықтай өсті.

Ағымдағы жылдың 5 айындағы талдауға сәйкес, елорда аумағында интернет-алаяқтықтың 1390 фактісі тіркелді. Өткен жылдың осы кезеңінде 1730 факті тіркелген.

Интернет-алаяқтықтан келтірілген жалпы материалдық шығын көлемі 1 млрд 150 млн теңгеден асты.

Жыл басынан бері елордалық полицейлер 48 интернет-алаяқтарды ұстап, қылмыстық жауапкершілікке тартты. Жәбірленушілерге өтелген шығын көлемі шамамен 135 млн.теңгені құрады. Ұсталған 48 азаматтың 25-і 2 немесе одан да көп эпизод жасаған. Күдіктілер негізінен 20-35 жас аралығындағы адамдар. Мысалы, олардың біреуінен интернет желісіндегі алаяқтықтың 60 фактісі дәлелденген.

Киберқылмыстарды ашу бойынша кәсіби деңгейдегі біліктілікті арттыру үшін ҚР ІІМ академиясында полиция қызметкерлерін тұрақты түрде оқыту курстары көзделген.

Алдын алу шаралары тұрақты түрде жүргізілуде: ведомстволық интернет-ресурстарда және БАҚ арқылы интернеттегі айла-амалдардан қалай қорғану керектігі, жаңа әдістер мен олардың ерекшелігі туралы ұсыныстар орналастырылады. Елорда әкімдігімен бірлесіп әкімдіктің интернет-ресурстарында және әлеуметтік желілердің танымал аккаунттарында әлеуметтік бейнероликтерді орналастыру бойынша жұмыстар жүргізілуде. Сондай-ақ, лифтілерде роликтерді орналастыру туралы лифтілік жарнама компанияларымен келісім жасалды.

Әкімдіктің ішкі саясат басқармасымен бірлесіп елорданың ЖОО студенттерімен кездесулер өткізілді, онда олар интернет желісіндегі алаяқтардың жаңа әдістері туралы және өздерін және туыстарын қалай қорғау керектігін білді.

Онлайн-сауда мен қызметтердің танымалдылығымен елорда халқының барлығы дерлік банк карталарына ие болды, бірақ интернет-банкингтің мүмкіндіктері мен оның функцияларын, әсіресе қарт адамдар мен зейнеткерлердің бәрі біле бермейді. Мысалы, егер сіз картаның деректемелерін жазсаңыз немесе үшінші тұлғаларға берсеңіз, онда қылмыскерлер интернет-банкинг шотына оңай қол жеткізе алады және шотты басқара алады. 

Осыған байланысты, халыққа интернет-алаяқтықтың келесі кең таралған түрлері туралы хабардар еткім келеді:

1. Барлық ересек тұрғындарға «банк қызметкерлерінен» қоңыраулар келіп түсті. Алаяқтарды тек банк қызметкерлері ғана емес, полиция, прокуратура және ҰҚК қызметкерлері де ұсынады. Қоңыраулар әр түрлі абоненттік нөмірлерден келеді, бірақ олар SIP-телефония арқылы, яғни ұялы байланыссыз интернет арқылы жүзеге асырылады, бұл қоңырау көзін табуды қиындатады. Алаяқтардың басты мақсаты шотты немесе жинақтарды иемдену, бірақ егер олар болмаса, олар бұл ақшаны резервтік шоттарда сақтау сылтауымен несие алуға сендіреді және несиелерді өздері есептен шығарады. Осындай алаяқтардың әрекеттерінен 102 пультіне 2000-нан астам қоңырау келіп түсті, 300 қылмыстық іс қозғалды. Ең үлкен шығын осындай схемалардан келеді. Мұндай жағдайларда, ең алдымен сөйлесуді тоқтатып, банктің байланыс орталығының ресми нөміріне қайта қоңырау шалып, қоңырау туралы нақтылау қажет. Ешқандай жағдайда SMS-кодты және CVV-карта кодын жазбаңыз, тіпті олар сізді аты-жөніңіз бойынша атаған болса да. Банк қызметкерлері клиенттерге қоңырау шалмайды және дербес деректерді жинамайды.
2. Интернеттегі алаяқтықтың ең көп саны онлайн-сатып алу және онлайн-қызметтермен байланысты. Алаяқтар белгілі бір тауарларды сату туралы жалған хабарландырулар мен әлеуметтік желілердегі аккаунттарды жасаған кезде. Сонымен қатар, алаяқтар тікелей байланыстардан аулақ болуға тырысады, сатып алушыны асықтырады және 100% алдын-ала төлемді аудару арқылы «соқыр» сатып алуға көндіруге тырысады.

Мұндай жағдайларда сатып алуға асықпауды ұсынамыз. Сіз өнімнің бар-жоғын және оның сапасын тексеріп, интернет-дүкеннің пікірлерін білуіңіз керек. Сатушыдан тауарды бейне қоңырау арқылы көрсетуді сұраңыз.

3. «Оlx.kz жеткізу» жалған қызметін пайдаланумен байланысты алаяқтық. Алаяқтар сатушылармен байланыса отырып, сатып алушы рөлін ойнап, «olx.kz жеткізу» жаңа қызметін пайдалануды ұсынады.

Ол үшін банк карталары мен ЖСН деректемелерін толтыру үшін сілтеме жібереді. Шын мәнінде, бұл фишингтік сілтеме және olx.kz сайтында жеткізу қызметі жоқ. Карточкалардың мәліметтерін көшіру арқылы олар карталардан ұрлық жасайды.

4. Жалған брокерлер. Олар желіге жылдам табыс туралы түрлі жарнамаларды қояды. Олар оларды әртүрлі жобалар мен криптовалюталарға инвестициялауға сендіреді. Үйден шықпай компьютерде отырып ақша табу сәнге айналуда. Бірақ егер сіз мұны қалай істеу керектігін білмесеңіз, ақшаңызды бірнеше сағат немесе бір күн ішінде айналдыруға уәде беретін бейтаныс адамдарға сенбегеніңіз жөн. Жалған брокерлер сауда алаңын жасап, оларды криптовалюталар, алмастырғыштар, бағалы металдар және т.б. бойынша пайдалы айырбастау транзакцияларымен қызықтырады. Жәбірленушілердің көпшілігі қомақты соманы сеніп тапсырып, оларды банк карталарына немесе биткоин әмияндарына аударған. Оларға қор биржаларында криптовалюталарды сату арқылы ақшаларын көбейтуге, ал басқаларға спорттық бәс тігу арқылы ақшаны көбейтуге уәде берді.

Егер көрермендер, олардың таныстары немесе туыстары интернет-алаяқтыққа тап болса, сіз Instagram әлеуметтік желісіндегі Нұр-Сұлтан қаласы Полиция департаментінің ресми аккаунтына сұрақтар қоюыңызға болады.

Сондай-ақ, кибералаяқтарға қатысты ұсыныстарыңыз немесе пайдалы ақпаратыңыз болса, ресми аккаунтқа хабарласуға болады. Біз сіздің сұрақтарыңыз бен ұсыныстарыңызды міндетті түрде қарастырамыз және сізге жауап береміз.

Нұр-Сұлтан қ. ПД Баспасөз қызметі