Консультант-роботтар - қауіп пе, әлде игілік пе?

АТ саласында болып жатқан дамудың табиғи барысы туралы алаңдаудың қажеті жоқ. Автоматтандыру жетекші қаржы-технологиялық компаниялардың мамандарына механикалық және қайталанатын тәртіппен араласудың орнына шығармашылық шешімдермен жұмыс істеуге қымбат уақыт беру арқылы прогресс пен оңтайландыруды қамтиды. Сонымен қатар, ЖИ негізіндегі алгоритмдер кейбір жұмыс орындары мен олардың артындағы адамдарға айтарлықтай қауіп төндіруі мүмкін. Қаржы консультанттары туралы не ойлайсыз? Кеңес беру ақысы жоғары болғандықтан және жиі біржақты кеңестер берілгендіктен, көптеген жас инвесторлар консультант-роботтарды таңдай бастады.

Fintech бағдарламалық жасақтамасы активтерді басқару, қаржылық жоспарлау, инвестициялар және консалтинг саласындағы революцияға өз үлесін қосуда. ЖИ негізіндегі қосымшалар үлкен деректерді зерттеуді тезірек жүргізеді, дәлірек нәтиже береді, қашықтан басқаруды ұсынады және кеңселердегі қаржы кеңесшілеріне қарағанда арзанырақ болып табылады. Автоматтандырылған консультанттар-әдеттегі сөз тіркестері мен белгілі бір сұрақтарға жауап бере алатын бізге таныс гуманоидты роботтың бейнесі емес. Анықтама бойынша, роботтандырылған кеңес беру бағдарламалық жасақтамасы цифрлық платформаны қамтиды, онда пайдаланушылар көптеген мәліметтер мен көптеген көрсеткіштерді қолдана отырып, адамның аз араласуымен немесе мүлдем онсыз автоматтандырылған және басқарылатын қаржылық жоспарлау қызметтерін пайдалана алады. 2020 жылға қарай консультант-роботтар басқаратын активтердің жалпы құны $8 трлн доллардан асты. Бір қызығы, 2025 жылға қарай консультант-роботтардың басқаруымен жылдық өсу қарқыны 19% - ға жуық активтер санының өсуі күтілуде .

Мұндай кеңесшілер басқаратын жасанды интеллект алгоритмдері инвесторлардың қалауына, мақсаттарына, қауіп-қатерге және тәуекелдерге негізделген жылдам шешімдерді ұсыну үшін нарықты зерттейді. Fintech бағдарламалық жасақтамасы қазірдің өзінде адамдар жасаған жұмыстың көп бөлігін орындайды, бұл автоматтандыру прогрестің белгісі ретінде қызмет етеді. Қаржы-технологиялық стартаптар күн сайын пайда болады және осы қаржы секторын ұсынатын компанияларға инвестиция салу құны 2020 жылы 105 миллиард долларға жетті.

Қаржы-технологиялық кеңес берудің рөлі қандай?

Қызықты факт: ЖИ негізіндегі қаржы-технологиялық кеңестер алғаш рет 2008 жылғы дағдарысқа жауап ретінде пайда болды. SunFinance Group өңірлік басқарушысы Виталий Нижегородцевтің айтуынша, сол кезде қолма-қол ақшасы артық ауқатты клиенттер сапалы қаржылық көмекке мұқтаж болған. Қарапайым тілмен айтқанда, жаңадан іс бастап жатқандар да, көпті көрген алпауыттар да қаржылық консалтинг мұқтаж болып келеді, оларға бұл:

Тәуекелдерді білу және оларды дұрыс бағалау;

Инвестициялардың қайтарылу деңгейін анықтау;

Жинақ пен шығындарды жоспарлау;

Қаржы қаражатының едәуір көлемінің сақталуын қамтамасыз ету;

Соңғы үрдістер, нарықтық ауытқулар және т. б. туралы хабардар болу үшін қажет.

Жарайды, енді сіздің мақсаттарыңыз бар. Бірақ адамдардың қаржылық консультант-роботтарға немесе адамдарға жүгінуінің жиі кездесетін себептері қандай? Сонымен, бірнеше мүмкін сценарийлерді қарастырайық:

Сіз несие алғыңыз келеді;

Сіз өз ақшаңызды тиімді бизнеске салуға дайынсыз;

Сіз өзіңіздің ақшаңыздың сіз үшін жұмыс істегенін қалайсыз;

Сіз өте құнды нәрсені сатып алғыңыз немесе сатқыңыз келеді;

Сіз зейнетақы шығындарын басқарғыңыз келеді.

«Осылайша, қаржы-технологиялық кеңес берудің рөлі бұл қаржылық істерін басқарғысы келетін клиенттер үшін зерттеуге негізделген кәсіби кеңес беру болып табылады. Мұндағы мәселе тек сіздің нақты мақсатыңыз үшін сізге адам немесе консультант-роботтар қажет пе деген сұрақта»,-дейді Виталий Нижегородцев.

Консультант-робот адамзатқа қандай пайда әкеледі?

«Егер сіз қаржылық кеңес беру қызметтерін отбасылық немесе жеке жинақтарды басқару үшін пайдаланбасаңыз, сіз қатаң ойын жүргізіп, сіздің шешімдеріңізге байланысты адамдар ұйымын басқаратын шығарсыз. Бұл жағдайда сіз өзіңіздің кеңесшіңізбен кездесуді ұйымдастыру, сондай-ақ оған үнемі бару уақытты, күш пен ақшаны қажет ететінін білесіз. Сіздің жағдайыңызды қашықтан басқаруға көмектесетін консультант-роботты жалдау оңай, үнемді және артық әрекеті аз емес пе? Тіпті ЖИ негізіндегі заманауи шешімдер толығымен автоматтандырылмаған және адамның араласуының белгілі бір деңгейін қажет етсе де, олар көптеген кәсіпорындар, стартаптар немесе қаржыға байланысты басқа да қызмет түрлері үшін ең жақсы нұсқа болып қала береді»,-дейді Виталий Нижегородцев.

Сонымен, қаржы-технологиялық компаниялар мен басқа да мүдделі тараптар үшін консультант-роботтардың негізгі артықшылықтары қандай?

Автоматтандырылу;

Төмен комиссиялар және үнемділік;

Портфельді жеке басқару;

Икемділік және бейімделу;

Қашықтан жұмыс істеу мүмкіндігі;

Клиенттердің тегіс бейімделуі;

Бастапқы капитал аз;

Тәулік бойы жұмыс.

Қалай болғанда да, консультант-роботтар бірсарынды жұмыс істеп жатқан кезде, қаржы- технологиялық компанияларда жұмыс істейтін нақты адамдар шығармашылық мәселелерді шешуге көбірек уақыт алады, бұл кез-келген автоматтандырудың негізгі мақсаты болып табылады және сонымен қатар жаңа алгоритмдердің дамуына ықпал етеді. 

Цифрлық егіздер

Сіздің ақшаңызды өзіңіз сияқты басқарып қана қоймай, сізден жақсы әрі жылдам әрекет ететін цифрлық егізіңіз пайда болғанына қалай қарайсыз? Цифрлық егіз ұғымы жаңа емес және әдетте «объектінің немесе процестің виртуалды көрінісі» ретінде анықталады. Бұл идея Мичиган университетіндегі Майкл Гривзге тиесілі, ол бұл туралы алғаш рет 2002 жылы жазған болатын. «Цифрлық егіздерді құру арқылы біз егіздердің нақты әлемдегі баламасына қауіп төндірместен әртүрлі сценарийлерде немесе жағдайларда қалай жұмыс істейтінін модельдеуге және сынауға болады. 

Бұл қаржылық қызметтер мен жеке көмекшілерге қалай қатысты. Клиенттер цифрлық нұсқаларын өздері жасай алады. Бұл цифрлық егіздер бізден үйреніп, негізгі қаржылық міндеттерді автоматтандыруды бастайды. Бұл егіздер біздің ақшамызды басқару міндетін өз мойнына алу үшін біздің сенімімізге ие болуы керек. Бастапқыда бұл шоттар немесе несие төлеу сияқты алдағы қаржылық оқиғаларды еске салу сияқты қарапайым болуы мүмкін. Содан кейін олар қосымша ақпарат беріп, ұсыныстар енгізе алады. Мысалы, егер олар сіздің жақын арада овердрафт бар екенін білсе, олар сізге комиссиядан аулақ болу үшін жинақ ақшаңыздың бір бөлігін аударуды ұсынуы мүмкін», - дейді Виталий Нижегородцев.

Оның айтуынша, олар сіздің сеніміңізді ақтағананнан кейін, сіз егізіңіздің белгілі бір сомаға дейін ақшаға қатысты сізден сұрамай шешім қабылдай алатындығы туралы шешім қабылдайсыз. Мұны ақшаны басқарудың барлық аспектілеріне қолданыңыз, және жақында сіздің қаржыңызды басқару үшін цифрлық егіз болады. Ол қаржы ұйымы ұсынған цифрлық жеке көмекшімен салыстырғанда қандай да бір жағымсыздыққа тәуелді емес.

«Мұның бәрі қиялға толы және миға сыймайтын нәрсе болып көрінуі мүмкін, бірақ бізге ұнай ма, жоқ па, біз физикалық нысандар мен бизнес-процестерден бастап өзімізге дейін бәрін цифрландырамыз. Компьютерлердің қуаты, жады және өткізу қабілеті артқан сайын, көбірек цифрландыру және нақты виртуалды әлем құру қабілетіміз артады. Бұл адамзат пен қоғам үшін көптеген салдарларға ие, бірақ қаржы ұйымдары үшін, егер олар цифрлық жеке көмекшілермен қамтамасыз етпесе, клиенттер өз ақшаларын басқару үшін өздерінің цифрлық егіздерін құруы мүмкін деген негізгі тұжырымды білдіреді», - дейді Виталий Нижегородцев. 

Консультант адам роботқа қарсы: араздық бар ма?

Виталий Нижегородцевтің айтуынша, Fintech бағдарламалық жасақтамасын жасау-бұл жасанды интеллект негізінде қосымшалар құруды айтпағанда, көп қырлы процесс. Осыған байланысты роботтар адам үлгісімен жасалған болса, олардан жақсы бола ала ма? Бір ортақ шешімге келе аламыз ба? Қазірдің өзінде шешім бар. Гибридті модельдер жақында көптеген инвесторлар мен қаржы-технологиялық кеңесшілерінің өздері үшін ең жақсы нұсқа болды. Олар клиенттердің кең ауқымына қол жетімділікті қамтамасыз етеді, нарықтарды бөлуге, ресурстарды дұрыс бөлуге және портфельді қайта теңгерімдеуге көмектеседі.

«Адамдар мен кеңес беруші роботтар арасындағы араздық екіталай, тіпті соңғысы адамдарды толығымен алмастырады деп айтуға да болмайды. Бүгінгі таңда компаниялар адамдар жасаған жұмысты жақсарту, шығындарды азайту және машиналық оқытуды пайдалану үшін консультант-роботтарға жүгінеді, олар адамдарға қарағанда үлкен қаржылық деректерді өңдей алады», - дейді Виталий Нижегородцев.

2019 жылы ауқатты миллениалдардың тек 20%-ы ғана қаржылық мақсатта консультант-роботтарға жүгінді. Өз кезегінде, Finextra-да жарияланған мақалада талқыланған 2016 жылғы сауалнама клиенттердің тек 40% - ы автоматтандырылған инвестициялық платформамен ыңғайлы емес екенін көрсетті. Есіңізде болсын, барлығы шынайы адамдардың орнына ЖИ негізіндегі бағдарламалық жасақтамамен жұмыс жасағысы келмейді.

Роботтар кеңесші ретінде-қауіп немесе игілік пе?

«Әдеттегідей, А мүлдем қолайсыз болса, ал В сақтау үшін өте жақсы нұсқа болып қала беретін жағдайда ешкім қандай да бір мәселені қарама-қайшы тұрғыдан қарамауы керек.  Робот-кеңесшілер жақсы да, жаман да емес. Керісінше, егер сіз жас және қызығып тұрған инвестор болсаңыз, бұл сіз үшін тиімді технология. Шын мәнінде, қаржы технологияларының бұл қыры туралы әлі көп нәрсе білу керек», - деп қорытындылады SunFinance Group өңірлік менеджері Виталий Нижегородцев.