Аустралиядағы малды қадағалаудың электрондық жүйесі деректердің дұрыстығын және толық биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді

Вице-премьер Серік Жұманғарин бастаған агробизнес, ауыл шаруашылығы министрлігі, өңір әкімдерінің өкілдерінен құралған қазақстандық делегация Аустралияға сапары барысында сол елдің ветеринария тәжірибесін мұқият зерттеді.

Аустралияда халықаралық эпизоотиялық бюрода тіркелуге жататын адам үшін қауіпті мал аурулары жоқ. Бұл елде аусыл, бруцеллез, сібір жарасы секілді кеселдер мүлдем кездеспейді. Ветеринарлардың айтуынша кей аймақтарында жылқылардың құтыруына ұқсас вирус бар. Алайда, вакцинация арқылы індет толық ауыздықталады. Бірде-бір фермер ауруға қарсы вакцинация деректерінсіз жылқысын сата да, соя да алмайды. Малдың негізгі аурулары респираторлық аурулар болып табылады, олар негізінен бордақылау алаңдарында кездеседі.

Биологиялық қауіпсіздіктің бұл деңгейіне көбінесе жануарларды сәйкестендіру мен қадағалаудың электронды жүйесі арқылы қол жеткізілді. Әрбір фермердің, әрбір қасапхананың, бордақылау алаңының жеке сәйкестендіру нөмірлері болады, оларға өз кезегінде жануарлардың нөмірлері бекітіледі және олардың барлық қозғалысы тіркеледі. Электрондық биркалаумен Аустралияның ІҚМ–нің барлық табыны, көрнекі-ІҚМ қамтылған, бірақ 2025 жылға қарай әрбір қой электрондық жүйеге енгізіледі деп жоспарлануда. Аустралиялық мамандардың айтуынша, әртүрлі Штаттардағы ауылшаруашылық жануарларын визуалды және электронды сәйкестендіру жүйелерінің тиімділігі туралы зерттеулер қойларды есепке алу деректерінің 95% (электронды) және 70% (визуалды) дұрыстығын көрсетті. Ветеринария үшін жүйеде әрбір жануарды көру өте маңызды. Содан кейін ауру немесе басқа мәселелер туындаған жағдайда оны тез және оқшаулау оңай.

Мемлекеттің фермерлермен қарым-қатынасы.

Аустралияда Мемлекет іс жүзінде Ауыл шаруашылығын қолдау шараларын ұсынбайды. Пайдаланылатын отынды субсидиялау бар. Бірақ бұл сирек кездесетін мысал. АҚШ-та мемлекет ауыл шаруашылығын шамамен 35% субсидиялайды, Канадада, ЕО-да жекелеген бағыттар да субсидияланады. Аустралияда мемлекеттің рөлі-елдің мүдделерін халықаралық нарықтарда ілгерілету, фермерлерді биоқауіпсіздік пен жануарларды өсіру әдістері туралы оқыту және ақпараттандыру, елдік ауқымда ветеринарлық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Шаруаның қызметіне мемлекеттік ветеринарияның қатысуы негізінен фермер бақылау жүйесінде өз малына сәйкестендіру нөмірлерін тіркеп, алғаннан кейін аяқталады. Барлық басқа процедуралар – сатып алу, сату, сою, емдеу, вакцинация және басқа фермерлер жеке ветеринарды тарта отырып, өз бетінше жүзеге асырады. Мемлекеттік ветеринария қызметі тропикалық немесе басқа қауіпті ауруға күдік туындаған жағдайда араласады. Мал аурулары туралы хабарлау процесі өте жақсы жолға қойылған: фермер дұрыс емес деп күдіктеніп, жеке фермерге есеп беруі керек, ал ауыр сырқат болған жағдайда Мемлекеттік қызметке хабарлайды.

- Аустралияда болған уақыт ішінде біз мал шаруашылығын тиімді дамыту әдістерін зерттедік. Ет экспортының әлемдік нарығы үлкен және өте бәсекеге қабілетті, сондықтан Қазақстан өз орнын алуы үшін біз еттің өзіндік құны төмен мал өсіруіміз керек, - деп есептейді ауыл шаруашылығы вице-министрі Аманғали Бердалин. - Мысалы, Аустралияда мал союда бүгінде 1 кг үшін 1,3 долларға сатылатынын көреміз, ал Қазақстанда тірі салмақта – 1200-1300 теңге. Мал тарихының толық қадағалануы, төлдегеннен және малды сәйкестендірген сәттен бастап мал биржасында сатуға немесе союға дейін жолға қойылған. Қазақстанда АШМ-нің қолданыстағы бұйрығына сәйкес малды өткізу, сатып алу, әкету, әкелу және т.б. кезінде карантиндеу ережелері қолданылады. Бұл жерде мұндай жағдайларда карантин жоқ.

Аустралиядағы ет пен тірі малға баға белгілеу толығымен нарықтық болып табылады және бағаның құбылмалылығына ұшырайды, жауын-шашынға өте тәуелді. Климаттың құрғақшылығының жалпы тенденциясы ауыл шаруашылығына да әсер етеді: шағын шаруа қожалықтары азайып, кеңею үрдісі байқалады.

Dr. Sean Miller, The University of Adelaide:

- Аустралияда жеке және мемлекеттік ветеринария нақты бөлінген. Жеке ветеринар малды тексеруге және емдеуге жауапты, фермерлердің шақыруы бойынша жұмыс істейді. Мемлекеттік ветеринарлық қызмет Аустралиядағы қауіпсіздікті бақылауға жауапты, фермерлер өз малдарын экспорттай алатындай халықаралық нарықтардағы сұраныстар мен қоңырауларды бақылайды. Ірі көлемде мал ауруы болса, оны тергеуге де қатысады. Біз Аустралияда аусыл, тропикалық аурулар және т.б. сияқты ХЭБ-те тіркелетін аурулардың жоқтығына қуаныштымыз. Менің ойымша, бұл арал болғандығы және тарихи тұрғыдан жануарлардың ауруларын бақылау бізге оңай болды. Бұл үшін бізде барлық әдістер бар.