«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жер қатынастарын дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасына тұжырымдама

677 Гос.органы 2-07-2020, 09:46 infozakon.kz 0

Заң жобасының атауы

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жер қатынастарын дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»

Заң жобасын қабылдау негіздемесі

«Жер қатынастарын дамыту мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы (бұдан әрі - Заң жобасы) Қазақстан Республикасы Президентінің 2016 жылғы 6 мамырдағы № 248 «Жердің жекелеген нормаларын қолдануға мораторий енгізу туралы» Жарлығы (бұдан әрі – Жарлық) негізінде әзірленді.

Заңнама ауылшаруашылық жерлерін пайдалануды құқықтық реттеуді одан әрі жетілдіруге, оның ішінде мораторий әсеріндегі нормаларды одан әрі қолдануға бағытталған.

Жоғарыда көрсетілген Жарлықты іске асыру үшін қабылданған 2016 жылғы 30 маусымдағы «Қазақстан Республикасы Жер кодексінің кейбір нормаларының және «Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 2 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңын қолданылуын тоқтата тұру» Қазақстан Республикасының Заңымен 2021 жылғы 31 желтоқсанға дейін Қазақстан Республикасының Жер кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) келесі жеке нормаларын қолдану тоқтатылды:

- шетелдіктерге, азаматтығы жоқ адамдарға, шетелдік заңды тұлғаларға, сондай-ақ жарғылық капиталында шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдардың, шетелдік заңды тұлғалардың үлесі елу пайыздан асатын заңды тұлғаларға ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерін жалға беру негізінде уақытша жер пайдалану құқығын беру туралы;

- жеке және заңды тұлғаларға мемлекет меншігіндегі ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелеріне жеке меншік құқығын беру туралы.

Жарияланған мораторий барысында жоғарыда аталған мәселелер талданды, халықаралық тәжірибе зерттелді және оларға тұжырымдамалық көзқарастар қалыптастырылды.

Мораторий бойынша нормаларды одан әрі қолдануды реттеу жер заңнамасын жетілдіру арқылы шешуді талап етеді.

Осыған байланысты, заң жобасымен ұсынылады:

Жер кодексіне келесі бағыттар бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу:

1) Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке меншік құқығын жою

Қазақстан Республикасында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке меншік институты 2003 жылы Жер кодексі қабылданған сәттен бастап енгізілді. Қазақстанда ауылшаруашылық жерлерінің жалпы ауданы 217 млн. га (бұдан әрі – га) құрайды.

Нарықтық қатынастардың ажырамас және міндетті атрибуты ретінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке меншік Қазақстанда күткендей таралған жоқ.

Жүргізілген талдау нәтижесі республика бойынша ауыл шаруашылығы жерлерін жеке меншікке сатып алуға сұранымның жоқ екенін, осындай жерлерді меншікке сатып алуға фермерлердегі ресурстардың жеткіліксіздігін, осындай жерлерді тиімді және ұтымды пайдалану мәселесін реттеудің жеткіліксіздігін, осындай құқық түрі оларды мақсаты бойынша пайдаланбау немесе заңнаманы бұза отырып пайдалану фактілері кезінде мәселе тудыратынын, ол пайдаланбай жатқан жерлердің көбеюіне әкелгенін көрсетті.

Қазіргі уақытта, жеке меншікке барлығы 1,47 млн.га ауыл шаруашылығы жерлері сатып алынған, олардың жалпы ауданының 1,4 % құрайды.

Бұл мәселе 2016 жылы халықтың наразылығын тудырды және бүгінгі күнге дейін халық арасында өзекті болып отыр, себебі, қоғамда жеке меншік құқығы Қазақстанның аумағының тұтастығына нұсқан келтіру мүмкіндігі қаупін тудырып отыр, ауылшаруашылығы жерлері азаматтық-құқықтық мәмілелер арқылы шетелдік тұлғалардың меншігіне өтіп кетуі мүмкін.

Жалпы мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді реттеуге неғұрлым әлеуметтік маңызы бар объект ретінде ерекше көңіл бөлінеді, оның негізгі мақсаты ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру болып табылады. Жер меншік қатынастарын реттеудің қазіргі жай-күйі бүкіл қоғамның игілігі үшін жеке меншік иелерінің құқықтарын шектеуге байланысты ұзақ эволюцияның нәтижесі болып табылады.

Қазақстанда жердің тиесілігі әлеуметтік жағынан аса осал болып табылады, сондықтан жерлерді меншікке ұлттық мүдделерді ескере отырып беру керек.

Осыған байланысты, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке меншік құқығын жою ұсынылады;

2) шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар, шетелдік заңды тұлғалар, сондай-ақ шетелдік қатысатын Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары үшін ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жер пайдалану (жалдау) құқығын жою

Жүргізілген талдау нәтижесі қоғамның шетелдік резиденттерге ауыл шаруашылығы жерлерін беруге қарсы екенін көрсетті.

Осы мәселе қоғамда жеке меншік құқығы Қазақстанның аумағының тұтастығына нұсқан келтіру мүмкіндігі қаупін тудырып отыр. Сондай-ақ, шетелдік жер пайдаланушылардың басты мақсаты болып жердің табиғи ресурс ретінде пайдалы қасиетін пайдаланып, негізінде жердің пайдалы қасиеттерін қалпына келтіруге қандай-да қаражат жұмсамай, 25 жылғы ұзақ жалдау мерзімі ішінде «қолма-қол пайда» көру болып табылатынын көрсетті, ол жердің «тозуына» әкеліп соғады.

Осыған байланысты, шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар, шетелдік заңды тұлғалар, сондай-ақ шетелдік қатысатын Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары үшін ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жер пайдалану (жалдау) құқығын жою ұсынылады;

3) Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғаларына ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді жалға беру институтын сақтау және жетілдіру

Ауыл шаруашылығы жерлерін нарықтық және шаруашылық айналымға енгізу үшін ең тиімді тетігі ретінде Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғаларына ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді жалға беру институтын сақтау және жетілдіру ұсынылады.

Ол үшін жер ресурстарын ұтымды бөлу мен тиімді пайдаланудың экономикалық тетіктерін цифрлық технологияны кеңінен қолдана отырып іске қосу, ауыл шаруашылығы өндірісінде жерлердің сақталуы, малды тиісті ұстау, сондай-ақ, табиғатты қорғау талаптарын орындау және с.с., экономикалық мүдделілікті арттыру, Жерлерді нарықтық айналымға белсенді тарту және кәсіпкерлік қызметті ұлғайту, әлеуметтік-тиімді мінез-құлықты оң ынталандырудың қуатты құралын жетілдіру ұсынылады.

Қазақстанда жер пайдаланудың экономикалық көрсеткіштерін салыстырмалы талдау ауыл шаруашылығында еңбек өнімділігін арттырудың бойынша отандық орасан зор әлеуеттің болуын анықтауға және егістік және жайылымдық жерлер бойынша 1 га қайтарымын арттыруға мүмкіндік беретінін көрсетті.

Жер учаскелерінің шамадан тыс шоғырлануын және шамадан тыс ұсақталуын болдырмау мақсатында жер учаскесінің ең жоғарғы және ең төменгі мөлшері белгілеу және қайта қарау орынды болады.

Осылайша Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғаларына ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді жалға беру институтын сақтау және жетілдіру ұсынылады.

Күші жойылды деп танылсын:

1) «Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 2 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар, шетелдік заңды тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шетелдік қатысуы бар заңды тұлғалары үшін ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке меншік құқығының және ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді пайдалану (жалдау) құқығының жойылуына байланысты;

2) «Қазақстан Республикасы Жер кодексінің кейбір нормаларының қолданылуын тоқтата тұру және« Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 2 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңын қолданысқа енгізу туралы» 2016 жылғы 30 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңы оның нормалары уақытты сипатқа иелігіне және жаңа Заңның қабылдануына байланысты өзектілігі жойылуына байланысты.

Заң жобасының мақсаты

Заң жобасының мақсаты - ауылшаруашылық жерлерін ұсынумен және пайдаланумен байланысты күрделі мәселелерді шешу.

Заң жобасын реттеу пәні

Заң жобасының реттеу пәні - ауылшаруашылық жерлерге құқықты пайда болу саласындағы, оларды пайдалануды мемлекеттік реттеудегі қоғамдық қатынастар.

Заң жобасының құрылымы

Заң жобасы 3 баптан тұрады:

бірінші бап Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгертулер мен толықтырулар енгізуді;

екінші бап Заңды қолданысқа енгізу тәртібінен;

үшінші бап Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 2 қарашадағы және 2016 жылғы 30 маусымдағы тиісінше «Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және аңдарының күші жойылғандығы, және «Қолданылуын тоқтата тұру туралы» тармақтар бар. Қазақстан Республикасы Жер кодексінің жекелеген нормалары және 2015 жылғы 2 қарашадағы «Қазақстан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңдарының күштерін жоюды көздейтін нормалардан тұрады.

Тиісті саладағы заңнамалық актілерге жүргізілген құқықтық мониторинг нәтижелері

Жүргізілген мониторинг нәтижелері бойынша басқа заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажеттігі белгіленбеген.

Заң жобасы қабылданған кездегі құқықтық және әлеуметтік-экономикалық салдарлар

Заң жобасының қабылдануының құқықтық салдары ауылшаруашылық жерлерін Қазақстан Республикасының жек және заңды тұлғаларына және шетелдік резиденттерге беру туралы заңнаманы нақтырақ реттеуден көрінеді.

Аталған заң жобасын қабылдаудың оң әлеуметтік-экономикалық салдары ауылшаруашылық жерлерін ұтымды пайдалануға оң әсерге қол жеткізуде көрініс табады, ауыл шаруашылығы алқаптарының басымдылығын арттырады, жерді табиғи объект ретінде сақтауға көмектеседі, пайдалы қасиеттерін арттырады, бұл қосымша жұмыс орындарымен аграрлық сектордың дамуын одан әрі ынталандырады.

Басқа заңнамалық актілерді әзірленіп жатқан заң жобасына сәйкес келтірудің қажеттілігі

Қажеті жоқ.

Заң жобасының мәнін басқа нормативтік құқықтық актілермен реттеу

Жерді пайдалану Азаматтық кодекспен, «Сәулет, құрылыс және қала құрылысы туралы», «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы», «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы», «Жайылымдар туралы» заңдарымен реттеледі.

Шетелдік тәжірибені қарастыратын мәселе бойынша қол жетімділік

Еуропалық Одақ (бұдан әрі - ЕО) елдеріндегі шетелдік тәжірибе қоғамның жалға алушының жеке табыс алу үшін пайдаланатын жерді жақсартуға деген ынтасын оята алатын экономикалық механизмді құрғанын көрсетеді. Лизинг экономикалық бастамаға кедергі жасамайды, фермер өз мүддесі үшін және жалға берілген жерінде бірдей қызығушылықпен жұмыс істейді, заманауи қондырғылар мен технологияларды тиімді пайдалану үшін жердің құнарлылығы мен кеңеюіне назар аударады.

Ескі Еуропа елдерінің көпшілігінде жер қатынастары дамыған. Олар жер қатынастарын реттеудің нарықтық және мемлекеттік институттарының, жалдау нысандарының, ең алдымен жалға берушілердің құқықтары мен кепілдіктерін қорғау тетіктері мен құралдарының дамуымен сипатталады. Жерді жалға беруші мен фермер-жалға алушы арасындағы қатынастарды реттейтін негізгі құжат - ауылшаруашылық жерлерін жалға беру. Сондай-ақ, бірқатар елдерде жалға алушыларға, сондай-ақ ауылшаруашылық жерлерін сатып алушыларға қойылатын біліктілік талаптары бар.

ЕО елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, ЕО-ның ескі және жаңа мүше елдеріндегі өңделген жерлердің едәуір бөлігі жалға беріледі. Ескі ЕО-ға мүше елдерде жалға беру кезінде жердің ең үлкен үлесі тіркелді, мысалы, Францияда (74%), Бельгияда (67%) және Германияда (62%), ең азы - Ирландияда (18%), Нидерландыда (25%) және Испания (27%). ЕО-ға мүше жаңа мемлекеттерде жалға берілген жер үлесінің үлкен өзгерісі байқалады. Осылайша, Словакияда ауылшаруашылық жерлерінің 89% жалға берумен, Чехияда - 83%, Болгарияда - 79%, Румынияда - 17%, Польшада - 20%, Латвияда - 27%.

Ұлыбритания әсіресе ауыл шаруашылығын механикаландыру деңгейімен және өндіріс өнімділігімен танымал. Британдықтар арасында фермерлік шаруашылық бизнестің түрі ретінде үлкен сұранысқа ие емес, бірақ бәрібір аграрлық сектор ағылшын стандарттары бойынша тұрақты және сенімді инвестиция болып табылады. Жерді жалға беру мерзімі реттелмеген, Шотландияны қоспағанда - 175 жыл. Біріккен Корольдіктің, ЕО кез келген тұрғыны жердің иесі бола алады.

Англияда ауылшаруашылық жерлерін жалдау шарттарының арнайы жіктемесі жоқ. Бұл, ең алдымен, ауылшаруашылық жерлерін жалға беру арнайы ауылшаруашылық заңнамасының нормаларымен реттелсе де, сонымен бірге жалпы азаматтық заңдардың реттелуімен байланысты.

Жалгерлік құқықтарды беру және қосалқы жалдау шартын жасасу мәселелері Англиядағы жалдау қатынастарын реттеу үшін маңызды. Жалгерлік құқықтың берілуі - лизинг алушының өзіне тиесілі жалға берілген мүлікті иелену және пайдалану құқығын үшінші тұлғаға беруі. Қазіргі кезде Англияда қолданыстағы жалдаудың көп бөлігі жалға алушының жерді жалға беруге немесе жалға берушінің келісімінсіз жалға беруге құқығы жоқ дегенді білдіреді. Ауылшаруашылық жерлерін жалға беру туралы келісім бойынша олардың құқықтары бұзылған жағдайда тараптардың іс-әрекеті туралы мәселе Англиядағы ауылшаруашылық жалдауды құқықтық реттеудің маңызды элементтерінің бірі болып табылады. Мемлекеттің жалпы саясаты жалдау шарттарының, әсіресе субьектісі ауылшаруашылық жерлер болып табылатын жалдау шарттарының тұрақтылығы мен ұзақтылығын қолдауға бағытталған.

Данияда, Ирландияда, Грецияда, Америка Құрама Штаттары (бұдан әрі – АҚШ) және Норвегияда жалдау ақысын жалға алушы мен жалға беруші өз бетінше анықтайды. Ұлыбританияда тараптар жалдау ақысының мөлшерін келісіп, оларды жергілікті билік органдарымен келіседі, Франция мен Ирландияда да осындай тәжірибе бар. Нидерландыда, Испанияда, Бельгияда, Португалияда және Жапонияда билік соңғы жылдардағы ықтимал дақылдарға және бағалар деңгейіне байланысты максималды немесе стандартты жалдау ақысын төлеуді реттейді.

Дания. Жалға алушыдан жер сатып алғанда ауылшаруашылық өндірісінде жерді сақтау, малдың денсаулығы мен табиғи ресурстар мен қоршаған ортаны сақтау қажет, сонымен қатар жер алуға қызығушылық танытқандар осы аймақта тұрақты тұруға міндетті. Жер ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізген жеке тұлғаларға ғана беріледі.

Германия. Германияда жерді иемденгісі немесе жалға алғысы келетіндер көп болса, олардың біреуіне ауылшаруашылық өндірісін жүргізіп жатқан адамдарға артықшылық беріледі. Сондай-ақ, ел аумағында жер учаскелері 1 га-дан аз болуы мүмкін емес. Жердің шамадан тыс шоғырлануының алдын алудың максималды параметрлері 400-ден 500 гектарға дейін.

Швейцария. Жер оны өңдейтіндерге ғана тиесілі болуы керек.

Жапония. Жапонияда жерді жалға алушы немесе сатып алушы білікті, қаржылық жағынан тиімді ауылшаруашылық өндірісін жүргізуге қабілетті және үй шаруашылығында тұруы керек, сонымен қатар тұрақты еңбекке қатысуы керек.

Нидерланды. Бұл ел өзінің жер саясатында Батыс Еуропа елдерінің ішінде ерекше. Жалпы, жердің 30% -ы жалға берілген, ал шаруа қожалықтарының жартысына жартылай немесе толықтай жалдамалы жер жұмыс істейді.

Испания. 50 гектардан астам суармалы жерді немесе 1 мың гектар кең жайылымды жалға алуға жол берілмейді.

Франция. Жерді нақты пайдалануға баса назар аударылады.

Сонымен қатар, жер нарығы әлдеқайда либералды режимі бар елдер бар. Бұл елдерге ең алдымен АҚШ, Австралия, Канада кіреді. Сонымен қатар Ұлыбританияда, Бельгияда және Грецияда бақылау аз.

Австралия. Ауылшаруашылық жерлерін пайдалануға немесе жалға беруге рұқсат беру фермерлер жерді пайдаланудың, атап айтқанда эрозияға қарсы және шөлейттенуді болдырмауға қатысты тиісті ережелерді сақтауы керек.

АҚШ. Жер учаскесін жалдаудың ерекше тәртібі - бұл бір жылға жалдау шарты, жалдау ақысын нарық белгілейді.

Жалпы алғанда, көптеген мемлекеттердің жерді ұзақ мерзімді жалға беру және жалдау ақыларын белгілеу ниетін айтуға болады.

Барлық дерлік елдерде ауылшаруашылық жерлеріне меншік құқығы шектеулі.

Мәселен, Еуропада мемлекет жеке меншік құқығын реттейді және шектейді, Румынияда белгіленген жер меншігінің ең жоғарғы мөлшері бір отбасына 100 га, Венгрияда - бір адамға 300 га, Болгарияда әр отбасына 30 га-дан аспайды, ал қарқынды ауылшаруашылық аймақтарында. 20 га.

Айта кету керек, әр түрлі елдерде жалдау мерзімі бірдей емес: олардың көпшілігінде минималды және максималды рұқсат етілген кезеңдер белгіленген. Мысалы, Бельгияда жалдау мерзімі кем дегенде 12 жыл, ал максимум - 99 жыл, Испанияда - ең төменгі кезең - 6 жыл, максимум - 15 жыл, Францияда - ең төменгі - 12 жыл, ең жоғары - 25 жыл. Сонымен бірге Грецияда, Ирландияда және Португалияда жалдаудың ең аз мерзімі ғана анықталады (сәйкесінше 4, 3 және 7 жылға тең), Данияда, Украина мен Жапонияда, керісінше, тек максималды кезеңдер ғана анықталады (30, 50 және 20 жас).

Жалға алу мерзімі қосымша шарттарға байланысты болатын елдердің тәжірибесіне назар аудару қажет: жеке және заңды тұлғаларға жер учаскелерін әр түрлі жалға беру (Люксембург, Нидерланды, Швейцария - сәйкесінше 6 және 9, 6 және 12, 6 және 9 жыл), (Италия) Жалдамалы жұмысты жалдамалы жұмыссыз қолданатындар үшін (тиісінше 15 және 6 жыл) (Португалия - тиісінше 10 және 7 жыл).

Жер тек мемлекетке тиесілі елдер бар.

Барлық жер мемлекетке тиесілі Израиль, оны пайдалану қатаң мемлекеттік бақылауда.

Қытай ресми түрде ауыл шаруашылығына мемлекеттік және ұжымдық меншік құқығын қолдайды және ауылшаруашылығындағы жер мен жеке кәсіпкерліктің жеке меншікке өтуі мүмкін болатын кез келген эволюцияны жоққа шығарады.

Барлық жер формальды түрде патша отбасына тиесілі Ұлыбритания, бірақ оны иелену құқығы еркін сатылады, бұл оны тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жердің мақсатты пайдаланылуын өзгерту өте қиын. Жер иелеріне оны шетелдіктерге сатуға тыйым салынады.

Гернси аралы (Англияның тәждік жерлері). Гернсиде фермалардың тек 20% -ы оны пайдаланатын фермерлерге тиесілі. 80% -ға жуығы әр түрлі меншік иелерінен «жылдық» жалдауға беріледі. Сондықтан фермерлердің қауіпсіздігі өте аз. Олардың өте аз бөлігі жалдауға кірді, ал олардың көпшілігі бір жылға ғана жұмыс істейді. Фермерлер жыл сайын өз жерлерінің 10% -н иеленуі немесе жоғалтуы мүмкін.

Канадада (Онтарио) ауылшаруашылық жерлер жалға беріліп, жалға беріледі (жалға беру құқығын беру). Жерді жалға беру оны басқа тұлғаға беру құқығынсыз және жаңа мерзімге келесі мерзімге ұзартуға құқықсыз және абаттандыру жұмыстарын жүргізбестен 10 жылға беріледі.

Жалға беру (жалға алу құқығын беру) жалға алу мерзімінде жерді пайдаланудың айрықша құқығын береді, бірақ жерді иелену құқығын бермейді. Құқықтарды беруге 20 жылға дейінгі мерзімге рұқсат етіледі, бірақ ұзағырақ болуы және жерді абаттандыру жұмыстарын міндетті түрде орындау қажет. Берілген құқықтар Министрліктің келісімімен берілуі мүмкін, ал қайта жаңарту құқығы онымен келісілуі мүмкін. Сонымен қатар, ауылшаруашылық жерлерін тиімді пайдалану туралы әлеуметтік сауалнама қажет.

Британдық Колумбия провинциясында ауылшаруашылық жерлерін пайдаланатын фермалардың дамуы мен өсуі құпталады. Жайылымдық жалдау 20 жылға беріледі, оны жалға беру мерзімі аяқталғаннан кейін ұзартуға болады. Ауылшаруашылық жерлерін жалға беру Канада азаматтарына немесе жайылымдарды жақсы жағдайда ұстай алатын көшіп келушілерге беріледі. Сондай-ақ, Канада азаматтарына немесе Канадада тұрақты тұруға құқығы бар адамдарға тиесілі корпорацияның дауыс беретін акцияларының үштен екісін құрайтын ауылшаруашылық корпорациялары. Мұндай корпорацияның негізгі қызметі ауылшаруашылық өнімдерін шығару болуы керек.