Жетім көрсең, жебей біл!

Отбасы-бала тәрбисінің алтын ұясы. Баланың тәрбиелі болып өсуіне отбасы мен өскен ортасының тигізетін әсері мол. Бала тәрбиесі ұлт таңдамайды. Әр ұлттың тәрбие беруі әр қилы болса да, бала атаулыға бірдей  нәрселер қажет. Олар туған отбасы, ұядай жылы үй, ата-анасының қамқорлығы мен суйіспеншілігі.

     Үйдегі ата-ана, бұқаралық ақпарат құралдары, жалпы қоғам қанша жерден тәрбие, тәлім адамгершілік, тағылым туралы айтып, жазып жатса да, ел ішінде тәртібі нашар тентек ұл мен қыз, тіпті ең сорақысы бұзылу жолына тускен әке мен аналар көп ұшырасып жур. Өз қызметім барысында осындай жағдайлардың бір сыпырасымен кездесе жүріп,соңғы кездері сот арқылы ата-аналық құқығынан айыруға қатысты істер санатының көбейіп тұрғанын байқадым.

    Мәселен Б. Және Е есімді жасөспірімдермен диагностикалық жұмыстар өткізу арқылы барысында олардың сан қилы қиын тағдырларымен таныстым.

     Биологиялық әкесі қайтыс болғаннан кейін анасы оларды әжесінің қолына уақытша өткізеді. Алайда аты уақытша,дегенімен, заты тұрақты болып , анасы сол кеткеннен мол кетеді. Ол аз болғандай, сол уйде бірге тұратын Т. есімді ағайыны мас куйінде балаларды жиі ұрып-соғып, зәбір көрсетіпті. Жығылғанға жұдырық болып тұрмыстың, жағдайдын төмендігінен балалар мектепке бара алмайды.Тіпті ішер ас пен киер киімге зар болған соң ауыл тұрғындарының жеке малдарын бағып күнелткен кездері аз емес. Жағдайдың мұнша ушығуы, әрі жасының ұлғаюы себебінен әжелері балаларды баға алмайтынын айтып, олардан бас тартады. Артынша жеткіншектер Орал қаласындағы отбасылық үлгідегі балалар қалашығына тапсырылады. Дегенмен, мейірімді жандар табылып, оларды және Айназ деген қыз баланы ақсайлық бір жанұя асырап алады.

   Өмір енді ғана өзінің арнасына түсіп келе жатқандай еді. Бірақ тірі жетімдердің көргендері аздай, тағдырдың жазуымен тағы да ауыр жағдайға душар болады. Жаңа ата-анасы және қарындастары, бәрі автокөлікпен қонаққа бара жатып, улкен тас жол бойында жол-көлік апатына ұшырайды. Жаңа ата-анасымен қарындастары опат болып, жеткіншектер ауыр жарақаттарымен емханаға жеткізіледі.

  Арада уақыт өтеді. Денсаулықтары қалыпқа келгесін оларды әжесі мен маскүнем ағасы емханадан шығарып алады. Алайда тұрмыс тауқыметімен ол үйде ұзақ тұра алмаған жетімдер өздерінің үйренген мекеніне,яғни  жетімдер үйіне жеткізіледі. Мұның бәрі балалар үшін үлкен психологиялық соққы еді. Дегенмен де балалардың көретін қызығы бар екен. Олар бүгінгі күні жаңа бір отбасының құрамында өмір сүруде. Патронаттық тәрбиеде.Олар енді жаңа асыраушыларын «папа-мама» деп атайды екен.Бүгінде отбасы жылуын көріп, аналық және әкелік махаббатын сезініп, шын қуанып, болашақтарын осы отбасымен байланыстыруды жөн көріп отыр .

   Сот отырысы кезінде балалар өз анасынан жиренетіндерін, оның жауапсыздығынан көп тиген қиындық  көргенін, моральдық куйзеліске ұшырағанын айтып,шағымданды. Сонымен бірге оған деген ешқандай сәбилік  махаббаттың жоқ екенін айтып, өздерін жаңа отбасында қалдыруды өтінді. Қос тараптың да уәждерін тыңдаған сот отырыс соңында балаларына  жөнді тәрбие бере алмақ түгілі, өзін бір көруге зар қылған, ешқандай қамқорлық жасамаған, өзінің аналық,заңдық және адамгершілік тұрғысында міндетін еш орындамаған Г. есімді жуапкерді ата-аналық құқығынан айыруы жөнінде шешім шығарылды.

    Ия, бұл өмірде қазіргі уақыта бір жапырақ сәбиге зар болып, дәрігерден дәрігер қалдырмай, тіпті қаситетті жерлерді зиярат етіп жүрген жандар қаншама?! Кей жағдайда Жаратқанның да қалағаны бала болған сол жандардың тілегін қайырымсыз, тіпті тасжүрек адамдарға қабыл қылатыны өкінішті. Бабаларымыз ешқашан жетімін жылатпаған, жесірін қаңғытпаған ғой. Сол тәсілді біз де ұстана білсек, жоғалғанымыз табылып өшкеніміз жанар еді.

БҚО кәмелетке толмағандардың

істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық

сотының психологі С.Жапакова